Урматтуу платформанын катышуучулары!

7-8-9.08.2019-жылы Жалал-Абад шаарындагы "Бишкек" мейманканасынын тренинг залында айылдык кызмат корсотуучулордун тренерлерине потенциалын остуруу учун тренинг (ТоТ) болот. Бул тренинге Токтогул, Аксы, Базар-Коргон, Ноокен, Сузак районундагы алдынкы ой жугурткон калктын тамактануусун жакшыртууга комоктошууго бел байлаган тренерлер оздору чакан долбоорлорго сунуш жазышып, конкурска катышып бул окууга чакырылды. Негизинен 25 АКК тандалган эле, анын 23 катышты, 2 адам негиздуу себептер менен катыша албады. Окууга катышкандардын саны -23 АКК, анын ичинен 13 аялдар, 12 эркектер болду, гендердик тендик сакталды.

Бул тренинг "Био Сервис" коомдук фондунун тренерлер командасы тарабынан отулот:

Раимкулова Буажар;, Жолдошов Болот; Бекжанов Алтынбек, Кенжекулова Асылгул

7-августтары окуунун программасы:

1. Катышуучуларды каттоо
2. Катышуучулар менен таанышуу
3. "Умут дарагы" катышуучулар бул тренингден эмнени кутот?
4. Тамактанууга байланыштуу койгойлор, келип чыгышы, себептери, туура тамактануу  - презентация РБ
5. ТАЭСА долбоорунун максаты, милдеттери, аткарылган иштер - презентация КА
6. Азык-тулук коопсуздугу жана тамактануу Программасы 2017-2020-жылдар, максаты, милдеттери, тамактанууну жакшыртуу - презентация РБ
7. "Презентация жасоону биргеликте уйронобуз". Топтордо презентация жасоо, презентацияларды топтор арасында болушуу "дуйнолук кафе" интерактивдуу ыкмасын колдонуу. Катышуучуларды 4 топко болуу:
   1-топ: Органикалык чарба жургузуунун принциптери
   2-топ: Товардык чынжырчаны онуктуруу
   3-топ: Айыл чарбасы жана тамактануу
   4-топ: Уй було жана тамактануу

. Тренингдин ачылышы. ТАЭСА долбоорунун улуттук координатору Кудайбердиева Гулзада  бул окутуунун баалуулугу, ар бир тренердин жамааттардагы ордунун маанилуулугун белгилеп,  катышуучуларга ийгилик каалады.

Тренингдин башталышында катышуучулар бири-бири менен таанышып, тамактанууну жакшыртууда кандай катыштыгын белгилеп отушту.

 ТАЭСА долбоорунун алкагындагы аткарылган иштер, келечекте аткарыла турган милдеттер айтылды. 

 Катышуучулар бул тренингден эмнени кутуп жаткандыгы боюнча карточкаларга жазып, умут дарагына  белгилешти.

Урматтуу айылдык кызмат корсотуучулор жогорудагы жазылган маалыматка (ТоТ) ойунарды сын-пкиринерди жазсанар

Буажар эже, Асылгул, Болот, Алтын, меимче кызыктуу топ тузулуптур, ар кайсыл тармакта алектенген катышуучулар келиптир, мисалы, АО, а/ч кенешчилери, биофермерлер, айылдык инспекторлор/уюштуруучулар, мугалимдер, агрохимия туйуну ж.б. Катышып жаткан СПУлардын вебинар аркылуу иштоого мумкунчулукторун арттыруу керек. Ийгилик кесиптештер.

Буажар эже 

kalgan treningterdy da jazyp koyboysuzbu. sebeby trening 3kun otuldu go

8-август кунку окуунун программасы:

1. Откон кунду кайталоо (волентерлор Залкар, Салтанат) 9:00-9:30
2. Маан платформасына каттоо /маан ап тиркемеси тренер-БА   9:30-10:00
3. Вебинарга катталуу, суроо беруу  тренер - БА  1 саат 10:00-11:00
4. Презентация жасоонун жакшы эрежелери тренер- РБ  11:15-11:45
5. Интерактивдуу ыкмалар  КА 11:45-12:15
6. Койгойлорду талдоо (топтук иштин презентациясы) 12:15-12:45
7. Катышуучулардын потенциалын остуруу РБ 12-45-13:00
8. ФГТ опрос жургузуу  (тушундуруу, ролдук оюн) 14:00-15:00
9. Аялдардын тамактануусу боюнча сурамжылоо жургузуу 15:00-15:20
10. Сурамжылоонун формага тушуруу 15:20-15:45
11.  Чарбаларга экскурцияга чыгуу   16:00

12.  Экскурциянын жыйынтыгын чыгаруу
    
    
    Волентерлор Залкар жана Салтанат откон кунду катышуучулар арасында кайталоо жасашты.
    
    Тренер Бекжанов Алтынбек тарабынан Маан платформасына каттоо /маан ап тиркемеси менен кантип иштоонун жолдорун айтып берип, практика турундо кантип иштоо керектигин, посттрду кантип жазуу керектигин тушундурду. Тренинг учурунда катышуучулар ошол жерде Маан платформасына катталышты.
    
    
    Алтынбек тарабынан катышуучулар арасында оюн откорулду.
    Катышуучулар эки сапка тизилишип, колдорунда барак, ручка кармап, бет мандай турган адамдын портретин кагазды карабай туруп тушуруу тапшырмасы берилди.
    
    Тартылган портреттер доскага чапталып, жакшы тартылган суротторго катышуучулар белги коюп чыгышты, натыйжада 2 сурот женуучу болду. Апсамат жана Венеранын тарткан суроттору
    
    Вебинарга катталуу, суроо беруу  боюнча да тренер Бекжанов Алтынбек тарабынан отулду.
    Вебинарга  катышуу аркылуу тренер оз потенциалын кантип остурсо болот, озу тушунбогон суроолорду кантип жазып билдирууну практика жузундо уйротту.
    
    Презентация жасоонун жакшы эрежелери  боюнча тренер Раимкулова Б тарабынан презентация жасалды.
    
    Окуу, тренинг  откоруунун интерактивдуу ыкмалары боюнча тренер Кенжекулова А тарабынан презентация жасалды.
    
    Тамактанууга байланышкан койгойлорду талдоо боюнча топторго уй тапшырмасы берилген болчу.
    Бул боюнча  3-топ Машрабхан эжекенин  ой пикири талкууланды
    
    

     

    
    
    2-топтон  Романдын презентациясы талкууланды.
    
    Катышуучулардын потенциалын остуруу боюнча тренер Раимкулованын презентациясы болду.
    
    
    
    Фокус Группада Талкуу  жургузуу  (тушундуруу, ролдук оюндар) тренер Жолдошов Б тарабынан
    кантип жургузуу керектиги боюнча тушундурулду. катышуучулар ФГТ боюнча бериле турган суроолор менен толук таанышып чыгышты, алынган жыйынтыкты кайсы формага толтуруу керектиги тушундурулду.
    Тренер Раимкулова тарабынан ролдук оюн аткаруучу катышуучуларга  ФГТны откоруу боюнча тушундурулуп берилди. Алар: Айыл окмоту, аялдар кенеши, жаштар комитети, айылдык ден соолук комитети, талкуу жургузуучу адам.
    1-жолу корсоткондо жергиликтуу уюмдар менен контакт тузуп, суроолорго жооп алуу ишенимсиз чыкты.
    
    
    
    

       2-жолку ролдук оюн корсоткондо  бир аз жылыштар болду.

       24 саат аралыгындагы аялдар арасында тамактанууну сурамжылоо боюнча алгач сурамжылоонун формасы бардык катышуучуларга таанышуу учун таркатылып берилди. кийинки кадам, жанында отурган аялдардан сурамжылоо менен форманы толтурууну конугуу катары аткарышты.

Тренингдин катышуучусу Уулкандын 24 саат ичинде тамактануусун Нурболот катышуучулардын коз алдында сурамжылады. Алгач контакт тузуу кыйын болду, фермер озунун койгойун айтып, сурамжылоого макулдук берген жок, кийин тил табышып суроолоруна жооп алуусун ролдук оюн катары корсотушту.

Сурамжылоонун формага тушуруу учун 2 адам биргеликте иштоо керектигин, бири суроо берсе экинчиси жообун кагазга тушуруп туруу керектигин, зарыл болгон учурда кээ бир жоопторду эстен чыгарбоо учун телефондун диктафонун пайдалануу сунуштары берилди.

Катышуучуларды чарбаларга экскурцияга алып чыгуу  

Катышуучулар атайын буйрутма менен мироавтобуска тушуп, чарбаларга экскурцияга чыгышты.

*Био Фермер Инамов Мамыржандын чарбасынан компост даярдоону коруу, тажрыйба алмашуу            дареги: Сузак району, Ырыс айыл окмоту, Кумуш-Азиз айылы

Фермер 2003-жылдан бери органикалык чарба жургузот. Бакчасында 25 тен ашык ар турдуу момо-жемиштерди остурот, момолуу дарактарды кыйыштырат, пахтанын арасына кызылча эгуу менен эки тушум алууну практикалаган. Жыл сайын короосунан чыккан органикалык калдыктардан 2-3 тон уймок компост даярдап колдонот. Катышуучулар фермердин аткарган иштери менен таанышып, 72 жашка келген фермердин жасаган компост уймогун коруп суктанышты.

Био Фермер Тешебаев Икрамдын чарбасынан жашылча-жемиштерди муздаткычта сактоону коруу, кызыккан суроолорго жооп алуу   дареги: Сузак району, Ырыс айыл окмоту, Жар-Кыштак айылы

Бул жашылча-жемиш сактоочу жайды Хелветас эл аралык кызматташтыкты колдоо уюмунун жардамы менен курулгандыгын, ошондон бери иштетип жаткандыгын, фермерлердин продукцияларын сактоодо да кызмат корсотуп жаткандыгын кенен айтып берди. Мындай муздаткычтар ар бир айылда курулса фермерлер остургон тушумду сактоо менен базарда баа которулгондо сатуу аркылуу кирешесин жогорулатуу жолдору жонундо болушту. Азыркы кундо капустанын басай деген турун арзан мезгилде муздаткычта сактоо менен, тышкы базардагы бааларды карап, баа которулгондо РФ, Казакстанга сатууну жолго койгондугун билдирди.

Жашылча жемиштерди муздаткычта сактоонун жол жоболорун, температураны козомолдоо, продукцияны транспорттон жуктоо-тушуруу жагы боюнча да болушту.

*Био Фермер Юлдашев Жолдошбайдын био талаасын коруу, тажрыйба алмашуу. дареги: Сузак району, Ырыс айыл окмоту, Тотуя айылы

Биофермер 2008-жылдан бери органикалык чарба жургузот. Органикалык пахтадан башка да киреше алып келуучу жашылча-жемиштерди остурот. Ачуу калемпирди атайын келишимдин негизинде остуруп сатат. Тамактанууну жакшыртуу учун чанактуу осумдуктордон жандуу деген турун остуруп тамак-ашка пайдаланат, озунон ашканын кардарлар коп болгондуктан жергиликтуу базарга сатат. Базарда жашылча-жемиш саткандар биздин остургон продукцияга кызыгуусу жогору, алдын ала ким канча кг ала турганын телеофондон билдирип турушат, биз даярдап бараарыбыз менен алуучулар даяр болот -дейт уулу Абрасул.

Экскурция буткондон кийин жыйынтыгын чыгарууга тренинг откон жерге келип талкуу жургуздук.

• Чарбадан чыккан калдыктардан компост жасоо, минералдык жер семирткичти алмаштырат.
• Компост колдонулган жашылча жемиштер даамдуу, жыттуу, сапаттык корсоткучу жакшы болот
• жемиштерди сактоочу муздаткыч азыркы кундо фермерлер учун актуалдуу
• Катышуучулар арасында Айгеримдин, Абсаматтын, Романдын муздаткыч боюнча кызыгуусу бардыгы, куруу учун канча каражат кете тургандыгына кызыгышты.
• Органикалык талаада остурулгон жашылчалардын абалы кызыгуу жаратты. Биофермер зыянкечтерге жана илдеттерге кандай жолдор менен курошо тургандыгына кызыгып суроолорду беришти.
• Ресурстук адамдар аткарып жаткан иштерин ачык, айкын айтып бергени 
• атаандаштык болот дебестен, фермерлердин бири-бирин колдоосу, кардар талап кылган осумдукторду сапаттуу остурууго болгон багыты кызыктырды.
• Экскурциядан коргондорубуз тренингде отулгон темаларды толуктады.
• Фермерлерге болгон ишенимди арттырды
• Органикалык чарбаларга болгон кызууну жараткандыгын белгилешти

Алгачкы био чарбаны баштаган пионер биофермерлердин алгылыктуу иштерин коруп кубанат экенсин! Теориянын практика менен айкалышы жакшы натыйжа берери шексиз, коргондорубузду жасасак болот экен, анча деле кыйын эмес экен деген СПУларга дем куч берсин, кимдер чындыгында практика жузундо коргондорун ишке ашырууну козомолго алууну унутпаныздар урматтуу тренерлер. Ийгилик баарыныздарга!

9-август кунку окуунун Программасы

1. Отулгон кунду кайталоо Роман, Асель 9:00-9:30

2.  КД иш планын тузуу менен таанышуу 9:30-10:00 тренер Раимкулова Б

3. Долбоор жазууда камтыла турган озгочо аспекттер 10:00-12:00 тренер Жолдошов Болот

 - максаты, милдеттер, долбоордун  муноздомосу,  койгойду аныктоо

-  долбоордун иш планы, долбоордун бюджети

-  мониторинг жана баалоо,  индикаторлор (сандык жана сапаттык корсоткучтор)

- долбоордун туруктуулугун камсыздоо

4. Тренерлердин алдында аткарыла турган иштерди бышыктоо 12:00-12:40 тренер Раимкулова Б

5. «Умут дарагы» кимдин умуту канчалык акталды 12:40-13:00

6. Тренинг откорууго керектуу материалдарды алуу 14:00-15:00 тренер Асылгул

 - таркатма материалдар, окууга катышкандарды каттоо формасы

- тренинг откорууго керектуу:  таркатма материал, тетрадь, ручка, ф/чарт, маркерлер

- сурамжылоо откорууго керектуу материалдар: 24 саат ичинде аялдардын тамактануусун сурамжылоо, фокус группада талкуу откоруунун бланкасы, суроо жоопторду тушуруу учун бланкаларды алуу

Кундун журушу боюнча маалымат:

Алгач отулгон кунду кайталоодо (волонтерлор Роман менен Асель) катышуучулар арасында алынган маалыматтарды сурамжылоо менен бекемдешти.

Кичи долбоордун иш планын тузуу менен таанышуу тренер Раимкулова тарабынан жургузулду. Ар бир катышуучуга иш планын тузуудо аткарыла турган иштерди камтуу, кайсы жумуштан кийин кайсы жумушту аткаруу керектиги, аны тастыктай турганган кандай документтер болушу керектиги тушундурулду

Долбоор жазууда камтыла турган озгочо аспекттер боюнча тренер Жолдошов Болот тарабынан презентация жасалды, тушундурулду, берилген суроолорго жооптор берилди.

 Тренерлердин алдында аткарыла турган иштерди бышыктоо боюнча Б. Раимкулова тарабынан тушундурулду.

Тренерлер оз потенциалын остуруу боюнча тренингге катышып, билимин байыткандан кийин Тоолуу аймактарда тамактанууну жакшыртууга салым кошуу учун алдыда кандай иштерди аткаруу керек?

1. Туура тамактануу боюнча  багыттуу топто тренинг отуу.
2. Кичи долбоорго   байланыштуу спецификалык темада тренинг отуу.
   Тастыктоочу документтер (Окууга катышкандардын тизмеси, суроттор)
3.  Фокус группада талкуу жургузуу  айылдын койгойун чечуучу адамдар менен: айыл окмоту, соц адис, аялдар комитети, жаштар комитети, ФАП, ден соолук комитети (атайын берилген бланкадагы суроолор боюнча)

• айылдын масштабында тамактануу боюнча аткарылган иштер,  ийгиликтуу аяктагандары, максатка жетпегендери, себеби, эмне учун?
• Айылдын жашоочулары менен фокус группада талкуу жургузуу (аялдар, эркектер арасында)
• Алынган маалыматтарды анализдоо.
• Алынган маалыматтарды "Био Сервис" коомдук фондуна жонотуу (сурамжылоонун жыйынтыгы, толтурулган формалар)
  4. Айылда жашаган аялдардан 24 саат ичиндеги тамактануусу боюнча, эмнени остурот,эмнелерди сатып алат? сурамжылоо жургузуу (атайын бланканын негизинде)
• Алынган маалыматтарды анализдоо. 
• Алынган маалыматтарды "Био Сервис" коомдук фондуна жонотуу (сурамжылоонун жыйынтыгы, толтурулган формалар)  (ишти аткаруу мезгилин суроттор менен тастыктоо)
  4. Маан платформасына катталуу (иш планга киргизуу)
• топтун мучолорун каттоо
• постторду жазуу
  5. Вебинарларга катышуу менен оз билимин байытуу. (вебинардын ссылкасы жонотулот, вебинарга катталып, тема боюнча озуно кызыктырган суроолорго жооп алуу)

5. «Умут дарагы» кимдин умуту канчалык акталды. 

 Катышуучулар бул тренингден эмнени кутту эле, эмнени алды. Салтанат мен эки суроо жаздым эле, экооно тен тиешелуу канаттандырарлык жоопту алдым, Мавлюда, Насиба, Венера, Асел да суроолоруна жоопту алгандыгын билдиришти. 

6. Тренинг откорууго керектуу материалдарды алуу

 Тренер Кенжекулова Асылгул тарабынан окууда отулгон темалар боюнча таркатма материалдар берилди.

 отуло турган тамактанууну жакшыртуу боюнча тренинге даяр таркатма материалдар, окууга катышкандарды каттоо формасы берилди.

- тренинг откорууго керектуу: тетрадь, ручка, ф/чарт, маркерлер берилди

- сурамжылоо откорууго керектуу материалдар: 24 саат ичинде аялдардын тамактануусун сурамжылоо, фокус группада талкуу откоруунун бланкасы, суроо жоопторду тушуруу учун бланкаларды алуу

Ушуну менен тренерлер учун тренинг аяктады.

Жер-жерлерден келген тренерлер алдына бир топ максаттарды коюу менен  калктын арасында маалыматтарды жайылтуу, туура жана пайдалуу тамактанууда чойробуздогулорго таасир корсотуу менен алардын тамактануудагы кондум адаттарынан арылтуу, витаминдуу, микроэлементтерге бай табыгый таза азык оокаттарды тамактанууга пайдалануу менен аялдар жана балдар арасында тамактанууга байланышкан койгойлорду азайтууга салым кошууга жоопкерчиликтуулук менен киришишет.

Биз чогуу бир багытта иш жургузсок, максатыбызга жетебиз!

Урматтуу тренерлер, алдыда аткарыла турган иштеринерге ийгиликтерди каалайбыз!

  Тренерлер тобу:  Буажар, Асылгул, Болот, Алтынбек.

Буажар эже,

Тренингди сонун отупсунор менимче, экскурсияны жакшы уюштурупсуздар.

Извлеченные уроки жазып турсаныздар, биз дагы сиздердин жолду басып отобуз да

Насиба куттуктоолорго рахмат!

Биринчи тоскоолдуктан откондой эле болдук. АККлардын кызыгуусу жакшы, калктын тамактануу боюнча койгойлорун азайтууга таасир бере алабыз- деген маанайда кетишти. Негизинен 25 АКК тандалган эле, анын 23 катышты, 2 адам негиздуу себептер менен катыша албады. 23 АКК нын ичинен 12 аялдар, 11 эркектер болду, гендердик тендик сакталды.

Урматтуу Маан платформасынын катышуучулары!

Бугун 15-август куну Сейдикум айыл окмотуно караштуу Чын Курулуш айылында ВАПРО долбоорунун алкагында сугат сууну ондурумдуу пайдаланууда 100го жакын биофермерлердин катышуусунда "Талаа куну" болуп отту. Бул талаа кунундо Сейдикум айыл окмоту, райондук айыл чарба департаментинен, Жалал-Абад облусунун органикалык айыл чарбаны онуктуруу департаментинен, айылдык био инспекторлор, Вапро долбоорунун жетекчилиги, "Био Фермер" коперативинин жамааты, "Био Сервис" КФ жамааты, суу пайдалануучулар катышышты. Талаа куну абдан кызыктуу отту.

   Сугат суу да дыйкандар учун чон ресурс. Аны уномдуу пайдалануу менен эгилген айыл чарба осумдукторунун тушумун жогорулатып, дыйкандардын уй булосунун экономикалык мумкунчулугу жогоруласа, тамактануусу да жакшырат.

Суротто: "Био Фермер" кооперативинин жетекчиси Канназаров Нурбек суйлоп жатат

Суротто: Талаа кунундо катышып жаткан фермерлер

Суротто: урончулук боюнча адис Гафуров Абдулхафис жана фермер Осоров Расул пикир алмашууда

Мавлюда, азаматсын!

Жиберген маалыматтарын кыска, нуска, керектуу экен.

Осоров Расул да биздин команданын активдуу мучосу, демофермер.

Буйруса айылда тамактанууну жакшыртууга чон салым кошосунар деген умуттобуз.

Бугун 15-август, 2019 ж., ВАПРО Хельветас долбоорунун алкагында Био Сервис жана БиоФермер уюмдарынын ононктоштугундо Чын-Курулуш айылында окуу талаа куну откорулду. Бул иш чарада, органикалык осумдукторду ондуруучулор учун, органикалык чарба жургузуу, органикалык жер семирткичтер, осумдук илдеттери жан зыянкечтерине каршы био ыкмаларды колдонуу, сугат сууну ондурумдуу пайдалануу, пахтанын жаны сортторун сыноо боюнча, чон тажрыйба алмашуу аянчасы болду. Фермерлер, био каражаттарды ондуруучу лабораториянын окулу, урончулук б-ча адис, агроном консультанттар, демофермерлер менен кенири ой болушушту.

 Германиядан келген волонтер Ханнес Конингер  АККлардын  окуусуна катышып (ТоТ) биздин тренерлер менен таанышкан эле, бул боюнча Залкар да ой болушкон.

Бугун Залкардын чарбасында остурулгон органикалык кулпунай менен малинаны жеп  буркураган жытын  сезип, даамын коруп  кубанычы койнуна батпай турган убагы.

Буажар эже,Алтын,Болот,Асылгул азаматсыздар тренинг абдан жакшы болгону фото отчетторунуздардан корунуп турат.

Бизге да жакшы из салып койдунуздар мына платформанын пайдасы кандай жакшы.

Ишиниздерге ийгилик.

Бизге даа ийгилик анткени жакында бизда Колдо отобуз буйурса,

Рахмат Сонунгул!

Силерге да ийгилик каалайбыз! 

Саламатсыздарбы, маан платформасынын катышуучулары!

Сиздерге ТоТ боюнча окууга катышкан, Сузай районундагы Кара-Дарыя айылынын тургуну, жашоодо оз принциптери бар Айгерим Сулайманованын аткарган иштери менен тааныштырам:

Озунун жеринде органикалык чарба жургузот, Чакан куносканасы бар.

Ассаляму алейкум! "Бул менин талаам,химия колдонбогон учун балдарымдын осуп турган ордунан жеп жатканына кабатыр албайм.Ар бир Адам озунон башташ керек балдарына кандай жакшылыкты кааласан озгогода андан артыгын каала,баарыбыздын колубуздан келет химиясыз жашаганга.- ошондуктан аракет жасайлы"- деген чакырыктарды алдыбызка коюп жатат.

Ар бир уйдо соол жылан багылып, биогумус ондуруп алган болсок  биз базардан азоттук жер семирткич  сатып албайбыз.

Соол жылан бир сомдук тамак жейт да бизге мин сомдук пайда алып келет,Соол жылан баксаныз бай болосуз,Ден соолукта болосуз. Соол жылан багуу учун каткан кыктарды майдалоочу чакан аппаратты озбекстандан сатып келип колдоно баштады, бул ишти бир кыйла женилдетет жана майдаланган, нымдалган азыктарды соол жылан жакшы жейт, кийин аны элеп убара болбойсуз. Азыркы кундо Кара-Дарыя айылында 20 жакын фермер оз чарбасында соол жылан бага баштады. Кийинки маалыматтарда Сиздерди алардын жасаган иштери менен тааныштырам-дейт.

Айгерим, жашоонун манызы ар Бир адамдын аракетине байланыштуу. Азаматсын, Алга!              Сенин жасаган иштерин башкаларга орнок болуп улансын. Ийгилик!

Айпери азаматсыз,

Мен сизге айтып жаткан МААН Платформа ушул болчу,эми мн ойлойм кирип активдуу болосуз деп,

Болот аке тартып кетиптирда ээ ошол куну,)))))))

Эмнеси болсода биздин максат сиздей эжекелердин билим денгээин которуп туура тамактанууга байланышкан иштерди чогуу жасоого шарт тузуу,

Ден-соолукта болунуздар,

Урматуу МААНдын окурмандары сиздерди Базаркорго районундагы Жашленин айылы "биопахта" кооператив менен 2010-жылдан  бери иштешип Органикалык пахта эгип .келуудобуз. 50 га  быйыл пахта эгилди. Тилекке каршы чийки .сатабыз. башка эгиндерди да органикалык жол менен эксек кандай сонун болот эле. 6-7-сентябрдан баштап орг пахталарды терип баштайбыз 

Руслан аке,

Кош келиниз!

Пахтаныз берекелуу болсун,

бакша кайсыл эгиндери органикалык жол менен остурсок деп ойлойсуз?

Платформанын катышуучулары!

Бугун мен Буажар эже аркылуу маан платформасына катталдым.

Озум жонундо: Мен Базар-Коргон районундагы Кызыл-Ункур айылынын тургуну болом. Менин максатым да Кыргызстанда жашаган калк арасында тамактанууга байланышкан койгойлорду азайтып, аялдар жана балдардын ден соолугунун бекем болушу, татыктуу жашоосуна оз салымымды кошуу.

7-9-август кундору Жалал-Абад шаарында откорулгон ТоТ ге катышып билим алдым. Бирок айылда интернетке кируу кыйынчылыгына байланыштуу бугун катталып отурам.

Ушул кундордо айылда жашаган аялдардын 24 саат ичинде тамактануусу боюнча сурамжылоо жургузуп жатамын. 2-3 кундо бутуруп жибергени турам. Чынында сурамжылоо жургузуудо бир топ кыйынчылыктар болду. Аялдарды сурап жатсан ортодон жумушу чыга калат, же баласына байланыштуу токтоп токтоп сурамжылоо жургузгонго туура келип жатат.

Бул суротто сурамжылоо жургузуп жаткан учур

Тренерлер, силерде абал кандай болуп жатат, болушуп тургула.

Бул Кызыл-Ункур айылынын четине уй булобуз менен картошка остуруп, жыл бою тамактануудагы негизги азыгыбыз. Эч кандай химиялык уу зат колдонбостон табигый остурулду. Кышкыга жакшы сакталат, уй булобуздон ашканын тааныштар оздору келип сатып алышат. Мен ойлойм, табигый таза остурулгон азыктар ден соолукка жагымдуу болуп, куч-кубат берет.

Саламатсыздарбы?- коллегалар,

мен да тренерлердин №1 командасында окуп билим алдым.

Маан платформасына бугун катталдым. Мен да Базар-Коргон районундагы Кызыл-Ункур айылынын тургунумун.

Ден соолуктун негизги корсоткучу бул туркундоштуруп тамактануу. Мен дагы тамактанууга байланыштуу койгойлорду азайтууда оз айлана чойромдогу адамдарга таасир беруу менен салым кошомун деген умуттомун.

Уважаемые участники платформы МААН!

Я бы хотела поделиться своим опытом по выращиванию огурцов и сладкого перца органическим методом на своем огороде. В этом году для плодородия почвы обогатили ее черноземом и навозом, и получили хороший урожай. Ежегодно мы для своей семьи используем чистые органические продукты выращенные своими руками (так же выращивали помидор но из-за влажности погоды заболели фитофторозом). Это чисто, экологично и безопасно. Так же прилагаю фотографии с огорода.

Салам Асел! Огород жакшы каралган окшойт,  топурагынан корунуп турат органикалык жер семинткичтерди коп салганы. Ушундай тажрыйбаларды жайылта бергиле

Актектир айылынын Ултанкамыш аймагында 3сентябрь 2019жылы тренер Чалов Акмат тарабынан "Таза азык тулук ондуруу жанан кундолук тамак ашка пайдалануу"темасында 20 адамдын катышуусунда тренинг откорулду.Тренингге айыл жашоочулары,фаптын,ао кызматкерлери жана соц адис катышты.Катышуучуларга керектуу таркатмалар таркатылып берилди.

Тренерлердин туура тамактануу боюнча окуутууда колдонууга керектуу маалымат.

Дененин салмак индексин эсептоо

Ден соолукту сактоодо тамактануу чон таасирин берет. Эгер адам медициналык коз караштан алганда туура эмес тамактанса  коптогон оорулардын келип чыгуусу мумкун. Булар оттун кабылдап кетиши, журок оорулары, инсульт, кант диабети , склет-булчун системасынын бузулушу, шишик ооруларынын пайда болушу.

Туура тамактанып дени сак жашоо организмдин энергияга талабына жооп берет, азыктуу заттар адамдын салмагынын нормалдуу болушун , физикалык формасын, жашоодогу активдуулугун жонго салып турат.

Дененин салмагынын индекси төмөндөгүдөй эсептелет: салмакты бойдун

квадратына бөлүү керек. Мисалы, адамдын салмагы = 85 кг, бою 164 кг

болсо, демек, дененин салмагынын индекси төмөнкүгө барабар болот:

ДСИ=85: (1,64x1,64) =31,6.

                                 СЕМИЗДИКТИ АНЫКТОО

ДЕНЕНИН САЛМАК ИНДЕКСИ  МЕНЕН ООРУЛАРДЫН ОНУГУУСУНУН БАЙЛАНЫШЫ

Алгач озунордун дене салмак индексин эсептеп коргуло.

Сабак мезгилинде ДСИ плакатка жазып эсептеп бергиле, оорулар менен байланышына басым жасагыла.

БЕЛДИ ЛЕНТА МЕНЕН ОЛЧОГУЛО. 

Эгер эркектердин бели 102 см, аялдардын бели - 88 см болсо ден соолук учун олуттуу конул бурууну талап кылат. 

КИМДЕ КИМ АШЫКЧА САЛМАКТАН АРЫЛГЫНЫЗ КЕЛСЕ  АТАЙЫН АДИСТИН КЕНЕШИН АЛУУ КЕРЕК. ОЗ АЛДЫНЧА ДИЕТА КАРМОО, АЧКА ЖУРУУ ЖАНА БАШКА ЫКМАЛАРДЫ КОЛДОНУУ ДЕН СООЛУККА ОЛУТТУУ ТЕСКЕРИ ТААСИРИН БЕРУУСУ МУМКУН.:  ОРГАНИЗМДИН АЛСЫЗДАНЫШЫ, МИНЕРАЛДЫК ЗАТТАРДЫН, ВИТАМИНДЕРДИН, БЕЛОКТОРДУН АЗАЙЫШЫ.

АРТЕРИАЛДЫК БАСЫМДЫН ТОМОНДОШУ, АРИТМИЯ, ПСИХИКАНЫН БУЗУЛУШУ, ГИПОВИТАМИНОЗ, БООР, БОЙРОКТУН ОЗГОРУШУ, ТЫРМАК, ЧАЧТЫН СТРУКТУРАСЫНЫН БУЗУЛУШУ.  

ЭСКЕ АЛЫНЫЗ!

ТУУРА ТАМАКТАНУУ МЕНЕН АР КАНДАЙ ООРУЛАРДЫН АЛДЫН АЛУУГА БОЛОТ. 

ЭРТЕН МЕНЕН ФИЗИКАЛЫК КОНУГУУЛОРДУ ЖАСООНУ, ТАЗА АБАДА ЖОО БАСУУНУ АДАТКА АЙЛАНДЫРУУ КЕРЕК.

Саламатсызбы Буажар эже,

Мен 2-даражадагы семиз экенмин..

Рахмат сизге...

Ден-соолукка камкордук же пайдалуу тамактанууга 12 кадам

1. Осүмдүктөрдөн алынган азыктарды көбүрөөк колдонуп, түрдүүлөп тамактануу
2. Ар бир тамактанган сайын, нан, дан азыктарын, макарон, күрүч же картөшкө  жеш
3. Жергиликтүү  остурулгон  жашылча-жемиш пайдалануу (күнүгө кеминде 400 гр);
4. Күнүгө көбүрөөк кыймылдап салмакты сунушталган чектерде (дененин

салмагынын индексинин орточо көрсөткүчтөрү (ДСИ) - 18,5-25) сактоо.

      5. Тамак-аштагы тоң майлардын көлөмүн көзөмөлдөп (бир күндүк кубаттын 30%

ашпагандай), каныккан тоң майларды каныкпаган өсүмдүк майлары менен  алмаштыруу.

       6. Майлуу эт жана эт азыктарынын ордуна фасоль, буурчак, жасмык, балык, куштун

этин же майы жок этти керектоо.

        7 . Курамында тоң май жана туз аз болгон сүт жана сүт азыктарын (айран,

йогурт жана сыр) колдонуу

        8. Курамында кант аз азыктарды тандап, рафинаддалган кантты

азыраак колдонуп, таттуу суусундуктар менен момпосуйларды чектоо.

         9. Туз аз кошулган тамак. Жалпы  эсептегенде, бир күндө керектелген

туздун көлөмү, нандагы, даяр жана консервацияланган азыктардагы тузду

кошкондо, 1 чай кашыктан ашырбоо (ар дайым йоддолгон тузду колдонуу.

        10. Спирт ичимдиктерден баш тартуу.

        11. Тоң майларды пайдалануу көлөмүн азайтуу, тамакты таза жана коопсуз

шартта бууга бышырып, кайнатып  жасоо.

        12. 6 айга чейинки балдарды жалаң гана эмчек менен багуу, 6 айдан баштап

кошумча тамак берип баштоо керек.

Буажар эже,

Сиздердин АККлар кантип атышат?  Биздикилер пока тынч го. Вотсап группабыз да тынчып калды, куйуп барып очкон чычаладай болуп?

Вотсап группаныздарда жумуш кандай кетип жаткандыгы жонундо кызыктуу маалымат болсо окуп туралы..

БАРДЫК ЖЕРДЕ КОРОЗ БИРДЕЙ КЫЙКЫРАТ-ДЕГЕНДИ УКТУН БЕЛЕ.СИЛЕРДИН ГРУППАНЫН АКТИВДУУЛУГУН КОРУП БИЗ СУКТАНЫП ЖАТАБЫЗ.

ВАТСАП ГРУППАДА АТКАРГАН ИШТЕРИН СУРОТТОРУ МЕНЕН, ТАСТЫКТООЧУ ДОКУМЕНТТЕРИ МЕНЕН ЖИБЕРИП ЖАТЫШАТ. БИРОК МААНГА КИРИП ПОСТ ЖАЗУУДА ИНТЕРНЕТ МАСЕЛЕСИНЕН КЫЙНАЛЫП ЖАТЫШАТ.

Эже сонун соз болду. Кыргыздын макалы менен коп маанини тушунсо болот....

Урматтуу платформанын катышуучулары!

Куркурогон куз келип момо-жемиш бышып тогулуп турган убакта анардын дарылык касиети жонундо сиздер менен болушкум келди.

Анар - бейиштин момосу деп чон атам жыл сайын кузундо анарды бир бутун анардын  дандарынын бирин да тушурбой чон табакка салып макинин учу менен акырындык  кесип жейт эле, балдарга да ошентип же дечу. Сасык тумоолоп калган балдарга да ичтейин ачат деп анар жегизчу. Корсо анардын дарылык касиетин улуу муундар жакшы билет тура. 

Интернет маалыматтарын карап корсом анардын курамында организмге жакшы жардам бере турган витаминдер, минералдык заттар, туздар жана микроэлементтер көп экен. Анда азык буласы, глюкоза, фруктоза, лимон, алма кычкылы, азоттун кычкылы, кальций, магний, калий, марганец жана натрий бар экен. Анарды шире, кыям, сироп, шарап жана балмуздак түрүндө жесе болот. Калориялуулугу: 100 г анар маңызында 62-79 килокалорий бар · 100 г анар ширеси 42-65 килокалорийге барабар болот. Анар ширеси табитти жакшыртат тура.

Анардын дарылык касиети:

Ич өткөндө: ичеги-карын ооруларына жана өнөкөт ич өткөк оорусун басаңдатууга жардам берет. Элдик медицинада ичтеги курттар менен күрөшүүдө анардын кабыгынан жасалган кайнатма жардам берери аныкталган. Бирок ченеми менен абайлап колдонбосо, ашыкча колдонуудан ууланып калуу коркунучу бар.

Сасык тумоодо: сасык тумоо ооруларын алдын алууда жана дарыланууда анардын жардамы чоң. Мисалы, ангина оорусунда анардын табигый ширеси менен ооз көңдөйүн, тамакты чайкаса болот. Температуранын көтөрүлүшүнө каршы турган касиетке ээ.

Күйүп калганда: эгерде дене жеңил күйүккө дуушар болсо, анардын мөмөсү жаракаттын тез бү түшүнө жардам берет. Көз оорусунда: анарды үзгүлтүксүз пайдалануу адамдын көрүүсүнө оң тасирин тийгизет. Катаракта же миопия дарттары менен жабыркагандар күнүнө тамактан кийин бирден анар жеп койсо пайдалуу.

Кант диабетинде: кант диабети менен жабыркагандарга кандагы глюкозаны толуктоо үчүн анардын кычкыл сортунан шире жасап ичүү сунушталат. Бирок алдын ала доктур менен кеңешип алуу шарт.

Нерв системи бузулганда : Анардын кургатылган мөмөсүн чайдын ордуна колдонсо, стресстен арылтып, уйкуну жакшыртып, нервди тынчтандырат.

Аз кандуулукта : кандагы гемоглобинди көтөрөт.

Ооруну басаңдатууда: баш ооруну ооруну басаңдатууга жардам берет. Ал эми тиш ооруда анардын сөөгүн бал менен аралаштырып колдонсо, жан чыдаткыс ооруну басаңдатат.

Мен да азык катары колдонулуп жургон жакгактын дарылыгы менен болушойун.

«Азык болгондон тышкары миң түркүн ооруларга даба болуп келе жаткан жаңгактын касиети эмнеде?” деген суроо жаралбай койбойт. Жаңгактын данында:

• май,
• белок,
• йод,
• калий,
• магний,
• темир,
• күкүрт,
• жез,
• кобальт,
• цинк
• витаминдерден: В, В6, В2, А, С, К 
• Булардан тышкары амин кислоталарынын топтомдору да бар.   
• Организмге таасири курамындагы заттар адамдын иммунитетинин көтөрүлүшүнө, денеден оор металлдардын чыгышына, организмдин радиацияга каршылыгынын жогорулашына спайдасы бар. Жаңгак мээни азыктандырып, анын иштешин жакшыртат. Жүрөктүн булчуңун жана ашказанды бекемдеп, атеросклероз оорусунун алдын алат. Кант диабетинен арылууда салым кошот.
• Жаңгактын жалбырагы микробдорду өлтүрүүчү касиетке ээ .
• Жаңгак кыямын жасоо
  Көк жаңгактын кыямы (варенье) бөйрөктүн сезгенүү ооруларында (нефрит,пиелонефрит) колдонулат.
• Жаңгак майы. Жаңгак майы элдик медицинада коньюнктивит (көз оору), тери жаракатында сыйпоо үчүн колдонулат. Отитте (кулак оору) кулакка тамызылат. 
• Ээ тутумду калыпка келтирүү үчүн
  Бул үчүн жаңгак бальзамын даярдоо керек. 1 килограмм жаңгакка 300 грамм бал кошулат. Ал эми 100 грамм алоэге 300 грамм суу кошулуп, өзүнчө кайнатылып, анан муздатылып алынат. Эми жаңгак, бал, алоэни кошуп аралаштыруу зарыл. Дары бальзам даяр. Күнүгө 3 маал 1 аш кашыктан колдонулат.
• Имунитетти көтөрүү үчүн
  500 грамм майдаланган жаңгакка 300 грамм бал, 100 грамм алоэнин жана 4 лимондун ширеси, 1 стакан арак кошулат. Аралашма 1 сутка тыныктырылат. Тамак ичерден 30 мүнөт мурун 1 аш кашыктан ичүү сунушталат. Жаңгактын кургатылып, майдаланган 2 аш кашык жалбырагын термоско салып, үстүнө 0,5 литр суу куюу керектелет. Дары чайды түнү менен термосто калтырып, эртеси 50 граммдан 4 маал ичүү талапка ылайык.
• Тишти тазалоо
  Көк жаңгактын сыртындагы калың кабык менен тишти сүртсө, тиш аппак болуп чыга келет. Ооз ичиндеги жагымсыз жыттар да кетет.
• Сөөлдөн кетируу
  Жаңгактын жалбырагын бир идишке салып, үстүнө суу куюп кайнатып алат. Анан кайнатма сууп калганда сөөлдүн үстүнө жалбыракты суусу менен басып, үстүнө целлофан коюп таңуу кажет. Муну күндүз деле бир нече ирет жасай берүүгө болот. Сөөл алгач карарып, анан өлчөмү кичирейип баштап, акырында жоголот.

Рахмаат абдан керектуу кенкштер.

Салтанат, катышуучулардан кандай суроолор болду?

Туура тамактануунун зарылдыгын тушунуштубу?

Саламатсыздарбы! 10 октябрь куну туура тамактануу жана органикалык айыл чарбасын жургузуу боюнча тернинг отту.  Ошондой эле 24 саатын ичинде кандай тамактангандыгы жонундо сурамжылоо тестин жургуздум.

Катшуучуларга кыш мезгилине карата уйдогу текчеде кок чопторду остурууну сунуштап, озум эккен райхан жана укропту мисал катарында корсотуп бердим. Ошондой эле СПУ лар учун откорулгон ТоТто Расул аттуу био фермер менен таанышып, ал озунун талаасында остургон органикалык дарбызын берип жиберген эле.  Катышуучулар менен биргеликте даам таттык. Окуунун ортосунда Ханойская башня аттуу оюунду ойногонду да жетиштик. Жалпысынан айтканда катышуучулар учун кызыктуу жана пайдалуу болду. Катышуучулар тамактанууда көптөгөн нерселерди туура эмес жасагандарын, сырттан пайдасыз нерселерди көп пайдалангандыгын, жашылча жемишке көп конул бурбагандыгын айтышты. Рационду озгортобуз туура тамактанууга жана аны менен жакындыр менен болушоорун айтышты. 

Туура тамактануу биздин озубуз учун эн маанилуу багыт,дени сак уй булоо,дени сак улут.

Асел азаматсын! ишей турган адамдар ушинтип эле иштейт, мойнунан байлаган ит ууга жарабайт дегендей. Башкаларды коруп атабыз мааниси жок создорду жазып эле эптеп созду кобойтуп атышат. Айрыкча башка командалардын жазгандарын коруп окуп байкап жатабыз. Биздин командада такыр эле кирбеген адамдар бар. Аларды кандай кылганда кызыктырабыз билбейм.

Асел сенде корунуп турат чын конулдон аракет жасап жатасын, сендей СПУлар кобуроок болсо жакшы болот эле.

Рахмат!

Рахмат! Ушул тренинг менен токтоп калбай дагы да туура тмактануу боюнча тааныштарыма, туугандарыма, досторума маалымат берегни аракет жасайм. Тренинг маалында катышуучуларга чиринди жасап огородко колдонсонор болот деп айттым эле ошол боюнча кантип жайсат деп айттын эле, эмне кошуш керек эле дегендей коптогон суроолор менен кайрылышып жатышат. Андан сыркары бири-бирине топ келген жана топ келбеген тамак аштар боюнча кайра-кайра сурашууда.  

Саламатсыздарбы маан платформасынын катышуучулары!

Мен бугун Буажар эже аркылуу бул платформага катталдым. Озум жонундо айтсам: мен Био Сервис уюмунда практика отуп жатам. Атам био чарба жургузот. Коптогон кызыктуу маалыматтардан озумо керектуусун пайдаланамын.

Саламатсыздарбы?- мен да бугун Буажар эже аркылуу ушул платформага катталдым. Тамактануу боюнча жакшы маалыматтарды алам деп ойлоймун.

Озум жонундо: Ноокен району, Шайдан айылынанмын. Мен кесибим мугалим, бирок турмуш шартка байланыштуу кесибим боюнча иштебей, баламды карап уйдо олтурамын. 

Йоддун мааниси жана йодду кайдан алабыз

Йоддун адамдын  ден соолугу үчүн өтө маанилүү экенине айрымдарыбыз көп деле маани бербейбиз. Йодсуз организмдин өсүүсүнө доо кетет, организмде заттардын алмашуусунда көйгөй жаралат. Бул боюнча изилдоолорду жургузгон врач Иса Коноевич Ахунбаев озунун эмгектеринде жазып калтырган.

Керектүү деңгээлде йодду албай калган организмдин өсүүсүндө  кемчиликтер болот, бирок йод кайдан келерин билбейбиз.

Йод эмнеге керек?

Йод  организмде заттардын алмашуусун жөнгө салып турган калкан безинин гормондорунун негизги компоненти. Өзгөчө энедеги түйүлдүктүн өөрчүшү үчүн өтө маанилүү. Баланын өсүүсүнө, мээнин өнүгүшүнө, зат алмашууда негизги ролду ойнойт.

"Эгерде кош бойлуу аялдын организминде йод жетишсиз болсо, алардын балдары кабыл алууга жөндөмсүз болуп калышат жана тубаса гипотиреоз илдетинин белгилери менен төрөлөт экен.

Болжолу, азык-түлүктөрдүн ичинен йоддун мыкты булагы - ак эттүү балыкта жана жумурткада бар. Бул койгойду чечуу учун Кыргызстанда аш тузуна йод кошуп байытат. Йод жетишсиз болсо  баланын ар тараптуу өсүшүнө чоң кесепетин тийгизет.

Йодду кайдан алабыз?

Йоддун негизги булагы - деңиз азыктары

Йоддун деңизден кургакка өтүп келген жолу жөнөкөй эмес. Иондор атмосферага көтөрүлүп, кийин жамгыр менен жерге түшөт. Аны өсүмдүктөр сиңирип, чөп менен азыктанган жаныбарлар аркылуу биздин азык-түлүктөрдө пайда болот.

Канча йод керектоо керек?

Аялдар күнүгө 150дөн 300 микрограммга чейин йод колдонушу керек. Ал эми эркектер 150 микрограмм. Бирок биз колдонгон азык-түлүктөрдө йоддун канча болорун так эсептеп чыгууга мүмкүн эмес. Диетологдордун айтканына караганда майлуу балыкта ак этүү балыкка караганда йод азыраак болот.

Ошондуктан туркундоштуруп тамактанууда организмди керектуу заттар менен камсыздоодо чон мааниси бар.  Эт, сүт азыктарын, балык жегенди адатка айландырышыбыз керек.

СӨӨКТҮН МОРТ БОЛУШУ– КАЛЬЦИЙДИН ЖЕТИШСИЗДИГИ

Жашообузда коп эле кезиктирип журобуз, эшик алдынан буту тайып кетип бул тууганыбыз жамбаш соогун сындырып тошокто дегендерди. Же жашы 60 тан ашкан адамдардын энкейип, букуройуп басып калышы да организмде кальцийдин жетишсиздигинен болот экен.  Бул боюнча медицина илимдеринин доктору, ортопед-вертебролог Жаныш Сулаймановдун билдиргенине караганда Кыргызстанда 50 жаштан ашкан ар бир үчүнчү аял, ар бир бешинчи эркек остеопороздон жабыркайт.

• Күндөлүк тамак-аштын курамында кальций жана D витаминдери бар азыктардын жетишсиздиги оорунун негизги себептеринин бири
Организмде D витамини жетишсиз болсо, тамак-аш аркылуу кирген кальций толук сиңбейт. 5-8 пайызы гана сиңет. Аталган витаминдин жетишсиздиги көбүнчө балдарда итийди, чоңдордо остеопорозду жаратат.

• Ички бездердин оорусу (эндокриндик оорулар).
Гормоналдык системдин иштөөсүнүн бузулушу сөөктөрдөгү кальцийдин жуулуп кетишин шарттайт.

• Климакс.
Калкан сымал жана бөйрөк үстүндөгү бездердин гормондорду иштеп чыгаруусу төмөндөйт. Бул сөөктөр түзүлчү коллагендик булалардын тыгыздыгына жана түзүлүшүнө терс таасир этет.

• Кээ бир оорулар (гастрит, энтероколит, ашказан жарасы).
Аталган дарттар тамак-аш менен кирген пайдалуу элементтердин, анын ичинде кальцийдин сиңирилүүсүн бузат.

• Сезгенүү менен коштолгон дарттар (ревматоиддүү артрит, остеоартроз жана башка).
Оорулардын кесепети сөөктү борпоң кылып салат.

• Газдалган суусундуктарды көп ичүү.
Жыйынтыгы кальцийдин көбүрөөк жуулуп кетишине жеткирет. Муну өзгөчө кош бойлуу аялдар эске алуулары зарыл.

• Жаш курак.
Жаш өткөн сайын кальцийдин сиңүүсү начарлайт.

• Күн нурунун алдында, таза абада аз сейилдөө.
Күн нуру организмде D витамининин иштелип чыгуусун шарттайт. Витамин болсо кальцийдин жакшы сиңишине өбөлгө түзөт.

Остеопороздун белгилери

• 50 жаштан кийин алган жаракаты оор болбосо деле сөөк сынып кала берет.
• Арка-бел уюп, сыздап ооруйт.
• Адамдын бою кичирейет, чөгөт.(50 жаштан кийин 3-4 сантиметр, бул борпоң болуп калган омуртка сөөктөрүнүн сынышынан да болот).
• Келбет бузулат, омуртка кыйшаят.
• Адам салмагын жоготот (кальций жуулуп кеткенде сөөк жеңил болуп калат).

АЛДЫН АЛУУ

• Жаш балдарды күнгө көтөрүү, күндө ойнотуу;
• 40-45 жаштан баштап кальций каражаттарын врачтын кеңеши менен ичип баштоо;
• Климакс башталгандан тартып өмүр бою кальций ичүү;
• Курамында D витамини жана кальций бар азыктарды колдонуу
• Оорулардын белгилери пайда болгондо врачка корунуп оз убагында  дарылануу
• Көбүрөөк кыймылдоо (кыймыл көп болсо, сөөк бекем болот);
• Тамеки чекпөө, ичкилик ичпөө (кальцийдин сиңишине терс таасир этет);
• 40-45 жаштан кийин жылына 1-2 ирет сөөктүн минералдык тыгыздыгын билүү үчүн денситометрия аппаратына түшүп, текшерилүү керек.

D ВИТАМИНИНЕ БАЙ АЗЫКТАР

КАЛЬЦИЙГЕ БАЙ АЗЫКТАР

ЖАШ БАЛДАРГА КАЛЬЦИЙДИН ЖЕТИШСИЗДИГИ ЭМНЕСИ МЕНЕН КОРКУНУЧТУУ? Ар бир ата- эне баласынын ден- соолугу чын болуп, туура өсүп- өнүгүп жана калыптанышын каалайт. Ал үчүн тиешелүү эрежелерди карманып туура кам көрүүгө аракет жасайбыз. Тамактануусу, физикалык активдүүлүгү, таза абада сейилдөөсү жана башка ушул сыяктуу туура кам көрүүлөр кирет. Тилекке каршы кийинки мезгилде жаш балдарына мобилдик телефондон ар кандай мультфильмдерди коруу менен жаш балдарыбыз таза абада ойноосу азайып баратат.  Боюунун жана акыл- эсинин өнүгүп- өсүшү менен анын кыймылынын активдүүлүгүнө күч жумшалат. Сөөктүн, тиштин, булчундардын туура калыптанышы үчүн организмине болгону жетиштүү өлчөмдө кальций керек болот жана ага болгон муктаждык жыл сайын өсүп турат. Андыктан балакай үчүн керекүү өлчөмдө кальцийди камсыз кылып берүү милдетиңиз экенин унутпаңыз. Анткени кальцийдин жетишсиздиги ден- соолукка олуттуу залакасын тийгизет. Баланын организимине кальцийдин жетишсиздиги эмнеси менен коркунучтуу? 3 жаштан өткөн балдардын көпчүлүгүндө бат чарчоо, чырлануу, бала- бакчага же мектепке баруудан баш тартуу жана бут ооруусу пайда болот. Демек, ага кальций жетишпей жатат. Тамак- аш менен чогуу кальций жана Д3 витаминин жетиштүү алууга болобу? Тилекке каршы, мындай шартта бир аз тоскоолдуктар бар. Бир жаштан 3 жашка чейинки балдардын бир күндүк талап кылынуучу кальцийдин өлчөмү 800мг- га барабар болот. ал эми 3 жаштан өткөндөргө 900мг- дан жогору керектелет. Эгер организм керектүү өлчөмдө кальций албаса, анда, сөөктөргө терс таасирин тийгизет, омуртканы кыйшайтат. Тырмактар бат сынат. Тиши кеч чыгат жана эрте эле кариеске кабылат. Боюу өспөй токтоп калат. Дене-мүчөсү бузула баштайт. Мындай көйгөйлөрдү болтурбай алдын алуу үчүн балдардын кабыл алган тамак- ашына пайдалуу азыктарды колдонушубуз керек.                Мен жашоодо 32 тиши бутун сакталып кулгондо азуу тиштерине чейин кашкайып корунгон инсанды аз жоолуктурдум. Бул биздин баланы жашынан баштап тишине кам корууну уйрото албаганыбызбы же курамында кальцийи бар тамак-аштарга маани бербегенибизби же генетикалык тузулушубузго байланыштуубу? 

Организмге кайсы витамин жетишсиз экенин кантип билсе болот?

Чың-ден соолук бул – адамдын жаркылдаган жүзү. Эгерде келбетиңиз келишимдүү болуп турса, мунун өзү чоң жетишкендик. Бул жетишкендиктерге жетүү үчүн организмди керектүү витаминдуу тамак-аштар менен толуктап туруу керек.

1. Теринин кургашы

Эгерде териңиз кургап, түлөп жатса, анда сиздин организмиңизде E витамини жетишсиз. Мындайда кадимки жаңгак, майлуу балык жана өсүмдүк майы кошулган тамактар жардам берет

1. Чач жана тырмактын морт болушу (сынып калуусу)

Организмдеги В витамини жана кальцийдин жетишсиздиги чач менен тырмакты морт кылат. Тырмак ийилчек болуп сынат, ал эми чачтын сымбаттуулугу жоголуп, түшө баштайт.

1. Тиштин канап кетүүсү

С витаминин жетишсиздигинен улам тиштин буйлолору канайт. Аны алдын алуу үчүн пиязды, сарымсакты жана мөмө-жемиштерди көбүрөөк жеш керек.

1. Уйкунун качуусу жана кыжырлануу

Организмде калий жана магнийдин азайып кетүүсүнөн улам, адамдан уйку качып, ачуулуу болуп калат. Андыктан организмди аталган заттар менен толуктаңыз. Алар өрүк какта жана кызылчада бар.

1. Чыканактын бүдүр болуп кетиши

Организмдеги С жана А витаминдеринин жетишсиздиги чыканактын терисинин бүдүр болуп кетишине алып келет. Бул витаминдер кызыл-саргылт түстөгү бардык мөмө-жемиштерде бар. Мисалы: сабиз, ашкабак, помидор, өрүк жана данексиз өрүк кактарда бар.

1. Эгерде ар дайым туздуу нерселерди жегиңиз келсе...

Туздуу тамак-аштарды талап кылган организмде кандайдыр бир инфекция болот. Же болбосо табарсыктын сезгенишинен улам адам туздуу тамак-ашка басым жасап калат.

1. Таттууларды жегиңиз келсе...

Эгерде канчалык көп жесеңиз дагы таттууларды кайра самай бере турган болсоңуз анда сөзсүз врачтан корунуз, кандын курамындагы глюкозаны текшеруу керек. Таттууну көп жегенден ичеги-карын жабыркашы мүмкүн, андыктан маал маалы менен азыраак бал менен ачуу кара шоколад жеп койсоңуз баары жакшы болот.

1. Кычкыл жегиңиз келсе...

Организмде өт жана боордун ылдам иштөөсү дайыма кычкыл тамак-аштарды кабыл алууну талап кылат. Андыктан күнүмдүк рационуңузга лимон менен клюкваны (түндүк тарапта жазда өсө турган кызыл жемиштүү өсүмдүк) кошуп койсоңуз пайдасы зор болот.

1. Ачуу жегиңиз келсе...

Ичеги-карындын иштешинин бузулушу, адамдын ачуу тамак-аштарды жешине түрткү болот. Мындайда күнүнө 1литрден ашык суу ичип, организмди тазалап алуу кажет.

1. Деңиз тамак-аштарын жегиңиз келсе...

Дайыма деңиз тамак-аштарына тамшансаңыз, анда сиздин организмиңизге йод жетишпейт!

Буларды билуу абдан маанилуу.

Конкурс горных рецептов к Международному Дню Гор

Примите участие в глобальном конкурсе рецептов кухни горных стран, объявленный Секретариатом Горного Партнерства к Международному Дню Гор.

Крайний срок заявок – 14 ноября.

Лучшие рецепты войдут в публикацию горных рецептов, а занявший первое место будет отмечен ценным призом для подавшего заявку.

Заявки принимаются он-лайн, необходимо заполнить форму по ссылке:http://www.fao.org/international-mountain-day/recipe-and-photo-contest/en/ , указав следующее:

- Информация о заявителе (имя, дата рождения, страна, электронный адрес);

- Название горного рецепта;

- Краткое описание культурного аспекта данного блюда для страны;

- Полное описание рецепта (название горных ингредиентов, пропорция и инструкция для приготовления;

- Фото готового блюда (загрузить фото он-лайн в заявке)

- Страна, где было сделано фото.

Можно заполнить на русском языке, если затрудняетесь сделать это на английском.

Давайте сделаем так, чтобы рецепты Центральной Азии вошли в публикацию!

Удачи!

С уважением,

Алма Карсымбек

АЗ КАНДУУЛУК

Организмди керектүү витаминдер менен толуктап, иммунитетти көтөрүп алууга мүмкүнчүлүк бар. Жашылча-жемиштер анемия оорусунан кутулууга да даба. Келгиле, көпчүлүктү азапка салган аз кандуулук оорусу тууралуу толугураак маалымат алалы.

ГЕМОГЛОБИН КАНЧА БОЛУШУ КЕРЕК?
(Гемоглобиндин граммы 1 литр канга карата)
Эркектерде – 130-160 г/л
Аялдарда – 120-150 г/л

Анемия деген кандай оору? Эмнеден пайда болот?

– Анемия же аз кандуулук – учурда эң көп таралган оору. Аны көпчүлүк этибарга алышпайт. «Жүзү кубарып, бат чарчаса эмне болуптур? Жакшылап эс алып, уктаса, анан алма менен гречканы көбүрөөк жесе эле болду» деп ойлошот.                                  Эритроцит өзүндөгү гемоглобин белогу болуп кычкылтекти адамдын бүт организмине ташыйт. Кандайдыр бир себептер менен канда гемоглобин азайса, анемия келип чыгат.

«БАШКЫ БЕЛГИСИ – ТЕРИ КУБАРАТ»
– Гемоглобин азайганда организмге кычкылтек жетишпей баштайт. Андыктан бул ооруда адамдын териси (анын ичинде жүзү) кубарат, кургайт, түлөйт. Башы ооруп, аба жетишпей демигет, алсырайт, бат чарчайт, башы айланат. Буту-колу чымырайт жана муздайт. Тырмактары бат сынат, чачы түшөт. Ойлоо, бир нерсени эске тутуу кыйындайт. Кээде эстен тануу да күтүлүшү мүмкүн. Адам кээ бир нерселерди, мисалы, топуракты, борду жегиси келет. Ал тургай мурун өзүнө жакпаган жыттарды (ацетон, бензин, лактын жыттарын) самай баштайт.

«ЭҢ КӨП КЕЗДЕШКЕНИ – ТЕМИР ЖЕТИШСИЗДИГИ АНЕМИЯСЫ»
– Анемия негизинен 4 түргө бөлүнөт: Темирдин, B12 витамининин, фолий кычкылынын жетишсиздигинен келип чыккан анемиялар жана тубаса түрү. Булардын ичинен эң көп тараганы – темир жетишсиздигинен пайда болгон анемия.
Адамдын организминде 3-4 грамм темир болот. Булардын 70 пайызга жакыны гемоглобинде, калгандары көк боор, боор жана сөөк чучугунда кармалат.
1 суткада адам темирдин 1-2 граммын жоготуп турат (тер, заара менен чыгат, чачтын жана тырмактын өсүшүнө кетет). Туура тамактанганда биз тамак-аш аркылуу 1 суткада 1-2 грамм темир алып, жоголгон темирдин ордун толуктай алабыз. Бирок бул баланс дайыма сакталбайт, анын үстүнө кырсык же оорулардын айынан да темирди көбүрөөк жоготушубуз мүмкүн.
Тагыраак айтканда, темир жетишсиздиги анемиясын төмөнкүлөр шарттайт:

• Туура эмес тамактануу
  Фастфуддарды жеп, газдалган таттуу суусундуктарды ичүү адаты. Ошондой эле жашоо-тиричилиги начар болуп, нан, чай менен гана тамактануу. Курамында темири эң көп азыктардын бири бул – эт. Бирок муну көп жеген адамдар деле анемияга чалдыгат. Изилдей келсең, тамактын артынан дароо чай ичет. Чай – жакшы суусундук. Бирок тамактын артынан чайды көп ичкенде анын курамындагы кофеин ашказан менен ичегинин бетин плёнка сымал каптап, керектүү заттарды, анын ичинде темирди организмге жакшы сиңирбей коёт. Андыктан чайды тамактангандан кийин 30-60 мүнөт өткөн соң ичүү зарыл.
• Кан жоготуу
  Муну төмөнкүлөр шарттайт: Ашказандагы жана ичегилердеги жаранын канашы, органдардын биринде рактын болушу, геморройдо жана миомада кан кетүү, көп ирет төрөө жана аборт, этек кирдин көп келиши, сөөк чучугунун оорусу (жаңы кан сөөк чучугунда жаралат)
• Темирди керектөөнүн өсүшү
  Буга боюнда болуу, бала эмизүү, бойдун өсүшү кирет.

«ЭМНЕ ЖЕТИШПЕСЕ, ОШОНУ ТОЛУКТАП ООРУДАН КУТУЛУУГА БОЛОТ»
– Врач анемиянын кайсы түрү экенине карап дары-дармек жазып берет. Мисалы, темир жетишсиздигинде тардиферон, тотема, феррум Лек сыяктууларды жазып, күчтүү тамактанууну сунуштайт. Алып айтсак, бозо, кымыз ичип, этти (өзгөчө уйдун тилин) көп жеш керек. Ал эми фолий кычкылынын жетишсиздигинде негизинен фолий кычкылын, B12 витамининин жетишсиздигинде ошол витаминди жазып берет.

«АЗ КАНДУУЛУКТУН КЕСЕПЕТИ ЭМНЕДЕ?
– Анемиянын белгилери билинер замат гематологго (же терапевтке) көрүнүп, диагнозду тактатуу кажет. Учурунда дарыланбаса иммунитет төмөндөйт, буту-колдун булчуңдары ооруп, акырындап кичирейе баштайт. Жыт жана даам билүү менен кошо эске тутуу, ойлоо жөндөмдүүлүгү төмөндөйт. Кычкылтектин жетишсиздигинен, зат алмашуунун бузулушунан жана башкалардан улам ички органдарда өзгөрүүлөр жүрөт, ошондой эле түрдүү оорулар жарала баштайт. Акырындап кайда жүргөнүн билбей башы айлануу (ориентацияны жоготуу) жаралат. Аз кандуулук суукка бат-бат урунуу жана гастрит оорусу менен да коштолорун айта кетели. Эң акырында адам өлүмгө учурайт.
Анемияга учураган балдардын сабакты өздөштүрүүсү начарлайт, башкалардан артта калат. Аз кандуулук өзгөчө кош бойлуулукта коркунучтуу. Анткени ичтеги баланын өспөй же өлүп калышы, бойдон түшүү, ара төрөлүүсү толук мүмкүн. Төрөттө кан токтобой аялдын өмүрү коркунучка кабылат. Андыктан балалуу болууну пландагандарга алгач текшерилип, каны аз болсо толуктап, анан балалуу болууну пландоо сунушталат.

Дени сак энеден дени сак бала төрөлөрүн ар бир эне унутпашы зарыл.

Ит мурун

Аз кандуулук оорусу айрыкча энелерде жана балдарда кобуроок кездешет.

Бизде тоолуу аймак болгондуктан аз кандуулуктун белгилери байкала баштаганда ит мурундан чай жасап ичууну адатка айландырып алганбыз. Кузундо ит мурун жакшы бышкан мезгилде кургатып, аба откоргон баштыктарга салып салкын жерде сактап, жыл бою колдонобуз.

2 аш кашык кургатылган ит мурундун мөмөсүн майдалап, ага 2 стакан кайнак сууну куюп 6-8 саат тыныктырып коёсуз. Тыныккан соң сузуп алып балдарга 1 стаканды төрткө бөлүп берүү керек. Ал эми чоңдор 1 стакандан ичсе болот. Бул маңызды бир күндө 3 маал ичүү дене табын түшүрүүдө, бөйрөктө ташы барларга жана боор ооруларында сунушталат. 

1 аш кашык ит мурундун тамырына 2 стакан кайнак суу куюп, жай отко 15 мүнөт кайнатасыз. Ал кайнап чыккан соң бир аз тыныктырып, андан соң марлиден өткөрүп, жылуу кезинде бир күндө 1 стакандан бир жума ичесиз.

Ит мурундун коюу манызы

Азыркы учурда дарыканаларда сатылат. Анын негизги касиети бекемдоо. Анда С витамини коп. Мындай маныз кышкы жана жазгы мезгилде адамды вирустук оорулардан сактап, иммунитетти которо алат. 

Ит мурундун тундурмасынын пайдасы

Турдурма абдан оной жасалат. 1 кашык кургатылган ит мурун жемиштерине, 2 стакан кайнатылган суу кошуу керек. Андан сон ал 10-15 саат тыныктырабыз. Мындай турдурманы тамак алдында жарым стакандан ичуу керек.

Эскертуу: Ит мурун манызы кычкыл болгондуктан тишке зыянын тийгизбеш учун тутук аркылуу ичуу керек.

Ит мурун -витаминдерге жана минералдарга бай. Анын курамында С витамини коп, карагатка караганда 7-10 эсе, лимонго караганда 40-50 эсе коп.

Кальций, калий, марганец, магний, фосфор, темир, цинк, жез заттары коп

100 гр ит мурундун курамы: 60 гр суудан, 1,6 г белоктон, 14,0 г углеводдон турат, майы жок.

Олчому 1 чон аш кашык та 30 гр, бир стаканда 190 гр болот

Бору карагат

Ар ким оз жериндеги баалуу нерселер менен сыймыктанат эмеспи, мен да биздин чолкомдо оскон дары чоптор жонундо болушкум келди.

Тоолуу, токойлуу  жерде өскөн бадал осумдугу - бору карагат же жергиликтуу элдер "изирик"- дешет. Бору карагатты терип келип, кыям жасап, кадимки тумоо болгон, көк жөтөл болгон адамга берген. "Миңдин бири" деп дайым колдонушкан. Бөрү карагаттын тамырын казып алып, кургатып, аны кайнак сууга салып, ысык бойдон ичишкен. Ал кан басымга, бөйрөккө, боор ооруга пайдасы чоң.

Мен биздин платформанын катышуучуларынан сурайын дедим эле. 

Ормо кара деген кандай чоп, кандай ооруларга колдонулат?

Кадимки бака жалбырак (тырмак оорусу, грибок) оорусунда аны ороп, ириңди сыртка чыгарган. Ал эми ушул эле чөптү чыйкан чыккан жерге коюп, жарасынын оозун ачтырган.

Бул дары чөп май айынан сентябрга чейин гүлдөйт. Жалбырагын жай бою даярдоого мүмкүн болсо да, гүлдөгөнгө чейин чогултуп алуу жакшы. Анткени таасири күчтүүрөөк болот. Бака жалбырактын курамында кремний кислотасы, адамды сергитүүчү заттар жана башкалар бар. Бака жалбырак бактерияларды өлтүрүүчү касиетке ээ.

Колдонулушу

• Жалбырагын чай сыяктуу демдеп ичсе, жөтөлдө, дем алуу жолдоруна суук тийгенде, ич өткөктө пайдалуу.

Дарыны жасоо ыкмасы: кургатылып майдаланган жалбырагынан 10-15 грамм алып, үстүнө 200 грамм кайнак суу куюлуп, демделет. Муздаганда сүзүп алып, 1 аш кашыктан 5-6 маал ичүү керек.

Жара чыкканда, бир жерин кесип алганда, чыйкан чыкканда, уйку качканда, ичеги ооруларында бака жалбырактын ширеси ичилет. Ал үчүн 1 чай кашык жалбыракты            1 стакан сууга кайнатып, 2 саат демдеген соң улам бир ууртамдан иче берсе болот.

Каакым.

Бийиктиги 10-40 см. чейин жеткен көп жылдык чөп өсүмдүгү. Жер тандабай өсөт. Апрель, май айларында гүлдөйт. Тамырынан жана жалбырагынан кайнатылган тундурмасын кант диабетине чалдыккандарга, бөйрөк, жүрөк ооруларында, уйку качканда, табитти ачууда жана тамакты жакшы сиңирүү үчүн, ошондой эле, денедеги жараларды, кычыткыны (экземаны) айыктырууда пайдаланышкан. Тамырынан ачытылып даярдалган дарыны күйүккө жана какымдын сүтүн сөөлдү, беттеги сепкилди кетирүүгө колдонушкан. Жалбырактарын, сабактарын, тамырларын чай катары демдеп ичишкен.

Ураа  акыры катталдым.

Саламатсыздарбы, платформанын мучолору!

Мен бугун ушул платформага Буажар эже аркылуу катталдым. Айыл жеринде интернет жай иштегендигине байланыштуу 2-3 айдан бери каттала албай журдум. Акыры шаарга келип компьютерден катталууга туура келди.

Озум жонундо: Мен Ноокен районунун Шайдан айыл окмотунон болом. 2010-жылдан бери органикалык чарба жургузуп, пахта остуром.

РЕАЛЬНОЕ РЕШЕНИЕ ПРОБЛЕМЫ ЗАГРЯЗНЕНИЯ ОКРУЖАЮЩЕЙ СРЕДЫ

Биопакеты – это пакеты на основе биотически разлагаемого сырья растительного происхождения. В зависимости от выбранного состава могут иметь различный срок службы (в среднем, от 3-х месяцев до 1 года) и различный период разложения (от 3-х месяцев до 3-х лет).

5 ПРИЧИН В ПОЛЬЗУ ВЫБОРА ЭКО-ПАКЕТА

• Продукты разложения не являются токсичными, а являются пищей для микроорганизмов почвы и встречаются в природе и в живых организмах
• Эко-пакет полностью разлагается под действием микроорганизмов в анаэробных и аэробных условиях на СО2, метан, Н2О, биомассу и неорганические соединения и утилизируется путем компостирования
• Не требуется раздельного сбора, сортировки, переработки для повторного использования или других решений для утилизации (мусородробилки на свалках, сжигание и т.д.), как в случае с традиционными пластиками
• Бережное отношение к окружающей среде через минимизацию использования вредных пластиковых пакетов с их заменой на экологические
• Соответствует экологическим стандартам Евросоюза, Северной и Южной Америки, Австралии и Японии.

Пакеты можно приобрести по адресу:

Экомаркет Ecoland
ПН-ВС 9:00-20.00
0 (559) 506 999
г. Бишкек, ул. Байтик Баатыра, 76 (пер. Дружба)

Эко баштык боюнча оз оюмду айтайын.

Чынында дукондон самын алсан да, кукурт алсан да пакетке салып берет. Натыйжада ушундай пакеттер кобойгондон кобойуп уйдун айланасын гана эмес арык чонокту, дарактардын тупторун, жада калса эгин эгилген талааны да булгап бутту. 

80-жылдардагыдай женил жуулчу материалдан базарга ылайыктап 5-6 кг азык тулук баткыдай эки сабы менен баштык тигип колдонсо болот,  албетте бул айылдыктар учун. Кирдегенде жууп койсон тазарат, аялдардын кол сумкасына буктоп салып койсон оордук жаратпайт, керек мезгилде дароо жанында болот. Колдонуу мооноту узак, ишенимдуу,  айрылып кетпейт.

Очистка сосудов от вредного холестирина народными методами 

https://www.youtube.com/watch?v=RglL7QhkTDY&feature=share

Как выглядят 100 калорий в овощах и фруктах!

Профилактика инфаркта, чистка сосудов! https://www.youtube.com/watch?v=9Ogg5c7IxOc&feature=share

КАРТОФЕЛЬ И ЛУК СНИЖАЮТ РИСК РАЗВИТИЯ РАКА ЖЕЛУДКА
Регулярное употребление картофеля и лука снижает для организма риск развития рака желудка. Вывод об этом был сделан китайскими учеными.

Специалистами Чжедзянского университета были проанализированы результаты 76 исследований, в которых изучалась связь ежедневного рациона питания и рака желудка. Такая связь была рассмотрена с учетом данных о питании более 6 миллионов человек.

В результате специалисты установили, что люди, в рационе которых было много лука и картофеля, на треть реже страдали от рака желудка, чем те, кто употреблял очень мало этих овощей.

Защиту организма от рака желудка в связи с употреблением лука и картофеля исследователи склонны объяснять действием антиоксидантного компонента этих продуктов – витамина С.

«Ежедневное употребление 50 мг витамина С, которые содержатся в двух средних картофелинах, уменьшают вероятность возникновения рака желудка на 8%», - заявили авторы работы.

В свою очередь, присутствие в ежедневном рационе солений и алкоголя, согласно их данным, увеличивает риск развития онкозаболевания желудка.
Источник: https://www.medikforum.ru
http://www.medlinks.ru/article.php?sid=86772

Туура тамактануу – бардык оорулардын алдын алып, ден соолугуңузду чыңдайт. Туура тамактануу – канчалаган диеталарды кармап, бирок арыктай албай жүргөн болсоңуз, арыктоого шарт түзөт. Кыскасы, туура тамактануу – сиздин узак жашооңуздун кепилдиги.

Женил, синимдуу азыктарды даярдоонун рецеби:

Тоок пирогу

Кандай азыктар керек?

Тооктун төш эти:  500 г

Айран: 1 стакан (200 мл)

Жумуртка: 1 даана

Катуу сыр: 100 г

Туз, мурч

Кантип жасалат?

Бул пирогду жасоо абдан жөнөкөй. Тооктун этин алгач кесимдерге бөлүп аласыз. Аларды блендерге салып, үстүнө айран куюп майдалайсыз. Жумуртканы чагып, татымына жараша туз, мурч кошуп дагы аралаштырасыз. Орточо суюктуктагы аралашма пайда болууга тийиш. Аралашманы калыпка куюп, 150 градус температурадагы духовкага коёсуз. 30 мүнөттө пирог даяр болот. Бышарына 5 мүнөт калганда алып чыгып кыргычтан өткөрүлгөн сырды себелеп, кайра салып коёсуз.

Кабак пюреси

Кандай азыктар керек?

Кабак: 4 даана

Пияз: 2 даана

Сарымсак: 1 тишче

Майлуулугу аз сливки: 150 мл

Лимон ширеси: 1 чай кашык

Зайтун майы

Туз, мурч Көк чөп

Кантип жасалат?

Пияз, сарымсак, кабакты өзүңүз каалаган өлчөмдө туурап, кызып турган майга салып кууруйсуз. Андан кийин көмгүдөй кылып ысык суу куюп 10 мүнөт кайнатасыз. Эми блендерге салып пюре кылып эзесиз. Сливкини куюп, татымына жараша туз, мурч саласыз. Пюрени кайра отко коюп кайнаганга чейин жеткиресиз, бирок кайнатпайсыз. Лимон ширесин кошуп жакшылап аралаштырып коёсуз. Даяр болгон пюрени майда тууралган көк чөптөр менен кооздойсуз.

Куз келгенде октябрь айынан баштап бий алма быша баштайт. Бий алманын кандай пайдасы бар? Бул боюнча ой болушолу.

Бий алманын мөмөсүндө 12% фруктоза, глюкоза, алма, лимон кычкылдары, пектиндер, аскорбин кислотасы, микроэлементтер (темир, жез ж.б.) бар. Бий алма протеин, шекер, органикалык кычкыл заттар, А, В2, С витаминдери жана темир, жез, калий сыяктуу минералдарга бай. Ал нерв системин бекемдеп, тамак сиӊирүүнү жакшыртат. Тери менен тырмакты жылмакай жана жалтырак кылат. Сасык тумоого да жакшы жардам берүү менен тезирээк айыгууга шарт түзөт. Жүрөк, боор, тамак, ашказан, көз, ичеги ооруларына жакшы жардам берет. Кандагы холестериндин өлчөмүн азайтат. Курамында шекердин өлчөмү аз болгондуктан, кант диабети менен жабыркагандарга да пайдалуу. Жалбырагы ооздогу жараларга, тамак оорусуна пайда жана чачтын эрте агарышынын алдын алат. Бул үчүн бий алманын өзүн же жалбырагын кайнатып, суусу менен оозду чайкоо керек. Ошондой эле жалбырагынан демделген чай өзгөчө тынчтандыруучу касиетке ээ жана уйкусуздукка даба.

Бий алма бышырылган, консервацияланган түрдө колдонулат. Бий алманын мөмөсүнүн кыртышындагы эфир майлары тамакка абдан жагымдуу жыт жана кычкылыраак даам берет. Жаңы үзүлгөн бий алмадан шире чыгарып аны аз кандуулукта колдонсо жакшы жардам берет.

Бий алманын уруктарын жанчып, үстүнө кайнак cуу куюп чайга окшош демдеп ичсе жөтөлдү жумшартат. Ошондой эле, ошол чай менен бетти жууса, тери жумшарат, тазаланат. Мөмөсүнөн жасалган варенье боор ооруларында жакшы жардам берет.

Бий алма кыямы (вареньеси)

Таза бышкан момолордун сыртын жууп алабыз. Кийин момону уругунан ажыратып кубик кылып туурайбыз. Сыр идишке калын туп салып устуно кум шекер себелейсиз, муну катмар катмар кылып кайталайсыз ( 5 кг момо болсо 5 кг кумшкекер керектелет) бетин жаап эртен мененкиге чейин калтырасыз.

Эртеси идишти ачып корсонуз, ширеси чыгып калат. Печкага коюп устуно суюлтуу учун 1 литр суу кошосуз эгер момо 5 кг болсо. Кайнап чыкканда оттон тушуруп коесуз. Кечинде дагы бир жолу отко коюп 15-20 мунот кайнатып, буу менен зыянсыздандырылган айнек банкаларга ысык мезгилинде куюп темир капкактар менен жаап оозун бекитесиз.

Бий алма кошулган палоо

кууруп суу куйгандан кийин бий алманы жууп-тазалап, ортосунан 4 ко болуп урук камерасынын катуу жерлерин тазалайсыз. Кайнап жаткан казанга салып 15 кунот кошо кайнатасыз. Куручту казанга салаар алдында бий алманы озунчо табакка болуп алып, куручтун суусу тартылып демдер алдында бий алманы куручтун бетине тизип саласыз. 15-20 мунот дем жегенден кийин бий алма кошулган палоо даяр болот.

Кее бир инсандар палоо жесем, ашказаныма куч келет деп калышат. Бий алма кошулган палоо синимдуу, ден соолукка пайдалуу

БИЙ АЛМА КОШУЛГАН ШОРПО

Керектелүүчү азыктар:

• Койдун кабыргасы – 500 грамм

• Пияз – 1 баш •

Сабиз – 1 даана

• Картошка – 2 даана

• Бий алма – 2 даана

• Помидор – 2 даана

• Сарымсак – 2 тишче

• Өсүмдүк майы – 100 грамм

• Укроп – 1 боо

• Лавр жалбырагы – 1 даана

• Татымына жараша туз

Даярдоо жолу:

1. Кабыргаларды 3кө бөлүп, казанда кызып турган майга 5 мүнөттөй кууруйбуз.

2. Эттин үстүнө тууралган пиязды, сабизди жана помидорду салабыз да, дагы 5 мүнөттөй кууруп, 1,5 литр сууну куябыз.

3. Шорпо кайнап чыккандан кийин чоӊ-чоӊ тууралган картошканы жана бий алманы салып бышканча жай отто 25 мүнөт кайнатабыз.

Тамак бышарга 5 мүнөт калганда лавр жалбырагын, тууралган укропту жана сарымсакты салабыз.

Шорпо даяр болду!

Шорпону өзүн же болбосо каймак кошуп берсеӊиз болот.

ЙОДДЕФИЦИТНЫЕ ЗАБОЛЕВАНИЯ:
СОВРЕМЕННОЕ СОСТОЯНИЕ ПРОБЛЕМЫ В КЫРГЫЗСТАНЕ

Р.Б. Султаналиева - канд. мед. наук, доцент

Epidemiological screening has been carried out in Kyrgystan in order to assess the prevalence of iodine deficiencies. The incidence of goiter was assessed, iodine excretion with the urine level and levels of neonatal thyrotropic hormone (TTH) were measured. Iodine Deficiency of different was detected in all regions of Kyrgyzstan. Today the problem of IDD Liquidation in Kyrgyzstan has acquired a state significance.

Последние годы отмечены усиленным вниманием медицинской общественности всего мира к проблеме хронического йодного дефицита. Одной из причин этого является широкая распространенность и тяжесть проявлений йоддефицитных заболеваний (ЙДЗ). По современным сведениям, около 1,6 мдрд людей в 110 странах мира имеют риск развития йодного дефицита, который является наиболее частой, и, вместе с тем, единственно предотвращаемой причиной умственной отсталости. Проявления йоддефицитных заболеваний уже существуют у 740 млн. человек (в основном эндемический зоб), а 50 млн. людей имеют выраженную умственную отсталость в результате низкого содержания йода в пище [1].

По своему географическому расположению Кыргызстан относится к внутренним, далеко удаленным от морей регионам, поэтому дефицит йода наблюдается практически на всей его территории.

С 1980 г. в республике был утрачен глобальный контроль за динамикой эндемии зоба (одного из проявлений ЙДЗ). Отсутствие собственной промышленности по производству соли, полная зависимость от ввозимого продукта, где содержание йода не соответствует стандартам, привели к резкому снижению потребления йода населением республики. В развитии йодных заболеваний неблагоприятную роль сыграли сложившиеся за последние годы изменения в характере питания населения республики - резко сократилось потребление богатых йодом морепродуктов. У жителей Кыргызстана в питании велика доля продуктов, в которых содержится мало природного йода. Кроме того, у населения очень низкий уровень осведомленности по вопросам йодной недостаточности.

Для оценки сложившейся в государстве ситуации, начиная с 1994-1995 гг., стали проводится эпидемиологические исследования заболевания. Этому способствовало появление новых методов исследования содержания йода в организме, а также изменение подходов к методам эпидемиологического обследования населения с йоддефицитным заболеванием [2]. Учитывая это, были использованы современные критерии - ультразвуковая волюмометрия щитовидной железы (ЩЖ), определение обеспеченности популяции йодом по экскреции его с мочой, определение частоты гипертиреотропинемии у новорожденных, на основе которых судили о наличии степени выраженности йодного дефицита .

Всего было обследовано 3884 школьников в возрасте от 7 до 16 лет, проживающих в южных и северных областях республики (табл. 1).

Таблица 1. Показатели тяжести йодной эндемии
в различных климатогеографических регионах Кыргызстана (1995-1996 гг.)

Таблица 2. Распространенность хронических форм заболеваний
у школьников с зобом (частота на 1000)

Результаты исследования свидетельствуют о наличии йодного дефицита практически на всей территории Кыргызстана. Наиболее выражен он в южных областях республики - эндемический зоб (ЭЗ) выявлен у школьников с частотой от 20,1 до 70,1%.

При осмотре пациентов с эндемическим зобом основным проявлением служат увеличенные размеры щитовидной железы. При углубленном обследовании школьников обращало на себя внимание то, что они имели худшие показатели в физическом и половом развитии, у них была снижена успеваемость в школе, они часто болели, а заболевания протекали в хронической форме [3].

Сведения о распространенности хронических неинфекционных заболеваний у детей с эндемических зобом (332 ребенка) представлены в табл. 2.

Таким образом, общий уровень хронической патологии у школьников с зобом в 2 раза выше, чем у детей без зоба.

Общеизвестно, что дефицит йода является одной из существенных причин гипотиреоза и кретинизма.

До настоящего времени в Кыргызской Республике популяционные исследования для выявления гипотиреоза не проводились. В тоже время считается, что йоддефицитный зоб - это скрытый гипотиреоз, при котором гиперплазированная ЩЖ лишь временно может поддерживать эутиреоидное состояние. Следовательно, повышенные потребности организма в гормонах щитовидной железы могут привести к срыву компенсаторных механизмов регуляции (что наблюдается при дефиците потребления йода) и будут манифестировать в виде гипотиреоза.

В этой связи анализ состояний, сопровождающихся гипотиреозом у населения Кыргызской Республики, и динамики заболеваемости ЩЖ в течение последних лет позволили охарактеризовать проблему дефицита йода. С этой целью использованы уточненные отчетные данные Нацкомстата республики за 1993-2001 гг. Установлено, что за этот период количество больных гипотиреозом увеличилось на всей территории республики - темп заболеваемости гипотиреозом по республике составил 118,91%, по областям - от 47,02% до 319,58%. Наибольший прирост частоты гипотиреоза отмечен в Иссык-Кульской, Джалал-Абадской, Ошской, Нарынской областях - очагах среднего и тяжелого йодного дефицита.

Структура заболеваемости гипотиреозом представлена в табл. 3.

В структуре заболеваемости гипотиреоз взрослых, обусловленный йоддефицитом, занимает первое место и составляет 45,40%. Среди детского населения преобладает врожденный гипотиреоз, а на 2-ом месте - гипотиреоз вследствие йодной недостаточности.

Следует отметить, что в регионах с выраженным йодным дефицитом частота врожденного гипотиреоза, по данным скрининга, достигает 9-11%. Причем в йоддефицитных регионах очень высок процент транзиторного гипотиреоза новорожденных, с продолжительностью от нескольких недель до нескольких месяцев. Эта форма гипотиреоза зачастую не распознается, но является одной из причин повреждения коры головного мозга ребенка. Впоследствии у таких детей нормальная функция ЩЖ восстанавливается, однако нарушения интеллектуального развития сохраняются на протяжении всей жизни.

Для выявления неонатального гипотиреоза было проведено определение в плазме крови содержания тиреотропного гормона (ТТГ) у 155 новорожденных из различных регионов республики. Концентрация ТТГ в капиллярной крови более 5 мЕ/л выявлена у 76,8% (119) новорожденных. Если это состояние сохраняется более длительное время, при ТТГ> 20 мЕ/л оно может приводить к развитию развернутой клинической картины врожденного гипотиреоза (кретинизма) [4]. Эти данные свидетельствуют, что тяжелый и среднетяжелый йодный дефицит, имеющий место на территории Кыргызстана, увеличивает распространенность гипотиреоза.

В целях проведения неотложных мероприятий Правительство Кыргызской Республики приняло в сентябре 1994 г. постановление № 726 <О ликвидации йоддефицитных расстройств среди населения Кыргызской Республики>.

В 1994-1999 гг. в республике были организованы цеха по йодизации пищевой соли, проводился жесткий контроль за выполнением действующих нормативно-технических требований государственного стандарта КР на пищевую и кормовую йодированную соль на производствах по йодированию соли, приняты меры по совершенствованию технологического процесса. Проводилась информационно-пропагандистская деятельность и мероприятия в области просвещения и коммуникативного воздействия.

Повторные эпидемиологические исследования, проведенные нами, показали некоторую положительную динамику (табл. 4).

Таблица 3. Число зарегистрированных случаев манифестного гипотиреоза
в республике и структура заболеваемости (2001 г.)

Таблица 4. Показатели экскреции йода с мочой
(по результатам ремониторинга 2000-2001 гг.)

Проведенные исследования показывают, что проблема йодной недостаточности в Кыргызстане до конца не решена. Йодный дефицит легкой и средней тяжести сохраняется практически на всей территории республики.

ВОЗ и ЮНИСЕФ рекомендуют в качестве универсального и высоко экономичного метода ликвидации йододефицитного заболевания в глобальном масштабе - всеобщее йодирование соли [5]. Учитывая это, Правительством Кыргызской Республики утверждена постановлением от 9 декабря 2002 г. № 836 Национальная программа снижения уровня ЙДЗ. Ключевые компоненты программы: развитие инфраструктуры по производству, хранению и реализации пищевой йодированной соли, мероприятия по недопущению использования населением нейодированной пищевой соли.

ссылка на источник: https://www.krsu.edu.kg/vestnik/2003/v7/a09.html

ЧОРГОНУН( КРАН) СУУСУ ЭМНЕСИ МЕНЕН КОРКУНУЧТУУ?

Суу- бул суусундук гана эмес, организм үчүн өтө зарыл болгон минералдык туздардын да булагы. Андыктан, адам суусуз жашай албайт, ал биздин үйүбүздөн үзүлбөшү керек. Бирок, шаарларда чоргодон чыккан суу - тиричилик керектөөлөрү үчүн гана: ага идиш жуусак болот, кир жуусак болот, жуунсак болот...

А ичүү үчүн аны колдонбой эле койгонуңуз оң. Эмне үчүн?

Анткени, мындай сууга андагы микробдорду жана вирустарды өлтүрүү үчүн хлор кошулат. Тилекке каршы, хлор да организмге бир топ олуттуу зыян келтирет. Мисалы, ал табарсыктын рагын, ашказандын рагын, боордун рагын, ичегинин рагын чакырышы мүмкүн. Булар менен эле чектелбей, хлор жүрөк оорусунун, аз кандуулуктун, кан басымдын жогорулашынын да себепчиси болот. Айта берсе хлордун зыяндары түгөнбөйт: ал терини кургатат, чачты кургатып, түшүрөт, көздүн былжыр челин бузат. Чоргонун суусуна жасалган тамак менен тазартылган сууга жасалган тамактын өтө чоң айырмалары бар. Чайдын канчалык мыкты сорту болбосун, эгер ал хлорлонгон сууга жасалса, даамынын бузулганы дароо эле байкалат. Айтмакчы, сууда хлор да өлтүрө албаган айрым бактериялар бар. Чийки сууну ичүү менен биз аларды илээштирип алышыбыз мүмкүн. Андыктан, тазаланган суу ичсениз ден соолугуңузду сактаган болосуз.

Уулкан, крандын суусунун зыяндуулугу мени уйкудан ойготкондой эле болду.

Жашообузда эн коп колдонулган азыгыбыз суу. Копчулук айылдарда таза суу менен камсыз кылуу маселеси чечилбегендиктен, кудук жасап машина менен суу куйдуруп алышып, коп балалуу уй булолор ай сайын жаныласа, чак баштуу уй булолор 3 айга чейин ошол сууну пайдаланышат. Кудук цемент менен жасалган.

Сууну мындай пайдалануу балдарын келечегине таасир кылбайбы?

Джалал-Абад  шаарынын экологиясы  жана топураксыз тоют жетиштир ү

Токойлор: былтыры Лесик югта Давлет Мамаджанав аке менен токой боюнча изилдөө  иштерин жүргүзгөнбүз  натыйжада  Жалал-Абад шаарындагы жангак токойлор 40,50 %га чейин чирип картайып баратканы байкалган себеби эл  токойду жайыт катары колдонуп мал жандыктары токойдогу эми өсүп кележаткан  өсүмдүктөрдү жеп кайра жаралуусун жокко чыгарат.Токойлор жок болсо ар жылы жайда 40-45 градус болгон температуура дагы которулуп климаттык  өзгөрүүлөр жогорулайт.

Жайыттар: башка региондорго салыштырмалуу Жалал-Абад жайыттарында био артүрдүүлүк азайып көптөгөн  өсүмдүктөрдүн түрлөрүү  жок болуп кетиптир жана жок болуп кетүү  коркунучу бар. Негизги себептери чөптун, жемдин жок болгонуна жана кымбаттыгына байланыштуу эл мал жандыктарын жайытка эрте жайып жиберишет натыйжада чоптор бышып жетиле электе жок болуп кетет.

Ошол себептерден улам экологиябыз зыян тартууда жана бизге алтернативдуу жолдор керек.

Арпа,буудай  данынан жаны жайы-кышы бою  таза жашыл асты  үстү витаминге бай жашыл  чөп, арзан тоют  өндүрүү . Учурда бир тангак чөптун баасы 180- 200 сом, арпа буудайдан жем тарттырса  эски тегирменде чачылып кошумча жол киреси,жуктошу ото чон акча болуп калат жана чөп өспөгөн алыскы аймактар да бар дагы бир жагы  малдар чөптү  чачып жана толук жешпейт. Ошол себептен топураксыз сулама методу менен 7-10 кундо  2 кг арпадан же буудайдан, жүгөрүүдөн ( 2 кг арпа  26 сом) 16-20 кг жаны тоют өстүрсө  болот, 180 - 200 сомдук кургак  чөптун ордуна орто эсеп менен 26 сомго тоют өстүрүп мал жандыктын түрүн бакса болот. Бул тоют витамин протейндерге бай жана малдар калтырбай чачпай толук жешет,өстуруу учун дан жана суу ошону менен жылууланган сарайдын бир бурчу же кичине бөлмөлөр керек өзунун толук тартиби менен өстурсө  пайдалуу жана күчтүү тоют болот.

Албетте бул  багытта  өзүм   үйдө  эксперимент жүргуздум жана долбоор жаздым эле Бишкекте болуп жаткан  иш чарада жашыл экономика  боюнча мыкты долбоорлордун катарын толуктады.

                              Алое Вера айылчарбасы  опиум тармагынан да жакшы киреше. Индиа жан Афганистан

Индия да IT тармагындагылар же программисттер   уйдо отуруп эле  Индиага чет элден буюртма алып жылына 50 миллиард киреше келтирет экен. Азыркы учурда Кыргызстандын  программисттери ушул багытта  Индиага атаандаштык жаратууда демек аракеттенсек максатыбызга жетебиз. А биз болсо айыл чарбага басым жасоо менен келечекте чон атаандаштык жасай алабыз. Индианын айыл чарбасы боюнча кеп кылсак. Индиа имбирь экспорту боюнча экинчи орунда турат экен биринчи орунда кытайлар чынын да имбирь чай менен лимонду эрте менен ичсе ден-соолукту чындайт оорулардын алдын алат жана толтура маалымат интернетте турат ошон учун булардын экспорту куч алды.

Азыркы тапта Алое Вера гель,сок,косметикага,медицинага  колдонуу айтоор ден-соолукка пайдасы укмуш деп экспорту жогорулады бул жаатта да Кытай менен Индиа экспорт боюнча алдыда. Кыбыраган кыр ашат дегендей Афганисттанда опиумдун оордуна Алое Вера эгип кирешелери жогорулоодо. Себеби :  0.2 гектарынан 20 кг опиум алса болот экен ал болгону  7,600$  доллар пайда алып келет . Ал эми 0.2 гектарына Алое Вера эксе андан 60 тонна Алое алса  болот  аны 0.26 $ доллардан сатса  60 тоннадан 15,600 $ доллар алабыз дейт.

Айтымдарында Алое Вера сууну аз ичет жана курукчулукка жакшы туруштук берет дейт.

 Ошондой эле суусу кенен топурагы тушумдуу кыргыз тарап бул жаатта чогу эртерек ойлонуп Алое Вера айыл чарбасын баштасак экономикабыз алдыга жылат деп эсептейм.

Саламатсыздарбы!

Мен сентябрь айында туура тамкатануу боюнча жана био чарба боюнча тренинг откордум ошондой эле  24 саат аралыгындагы аялдар арасында тамактануунусу боюнча сурамжылоо жургуздум.

Азаматсын Алтынай, тамактануу боюнча окутуу, кенеш беруу тынымсыз улана турган иш, билимди улам байытып андан ары оркундотуу керек силердей прогрессивдуу коз караштагы жаштарга! Ийгиликтер коштосун!

Ачыткыга жасалган ысык тандыр нан! Озум жаптым уй-булом учун ар дайым пайдалуу тамактарды жасаганы аракет жасайм. 

Охоо, жакшы кызарып бышкан ыссык нан!

Ачыткыга жасалган нан ичеги карынга жагымдуу, тоюмдуу.

НАН ЖОНУНДО БААРЫН БИЛИП АЛЫНЫЗ!

Адам баласы колдонгон азыктардын арасынан нансыз тамактанууну элестетүү кыйын. Ошондой эле таптакыр жебей коюуга мүмкүн эмес. Бир күндүк норма Көп энергия талап кылбаган жумушта иштеген адамдар бир күндө 300-350 грамм нан жесе жетиштүү болот. Ал эми кара жумуш жасагандар же спорт менен машыккандар 500-600 грамм жеши керек. Өспүрүм куракка чейинки балдар 120-300 грамм, өспүрүмдөр 350-400 грамм нан жесе жетиштүү. Нанды түсүнө карап тандай билиңиз Эң биринчи нандын сырткы көрүнүшү жакшы болуп, табитти ачып, жагымдуу жыт берип турушу керек. Формасына туура келбей кыйшайып же чуңкур болгон нандарды сатып албай эле койгонуңуз дурус. Кара ундан жасалган нандын түсү кочкул күрөң, ал эми ак ундун наны алтын түстүү болушу керек. Үстүңкү бетинин өңү каптал жактарына салыштырганда андан да сарыраак алтын түстө болот. Ичи текши, жакшы бышат. Серпилгич болуп, үбөлөнбөйт, чийки камыр даамданбайт. 

        Нандын ичиндеги жумшагына караганда сыртындагы катуусун ашказан бат сиңирет. Тузу жок бышырылган нан кан басым, бөйрөк, жүрөк оорулары менен ооругандар үчүн пайдалуу.

       Эгер зарна болуп жатсаңыз, ачытылбаган камырдан жупка жасап жесеңиз болот. Ашказаны, боору, өтү ооругандарга, ичегисинде жарасы барларга кара нан жегенге болбойт. Кант диабети менен жабыркасаңыз, ак нанды жегенден качыңыз. Анткени, ак нан кандын курамындагы кантты жогорулатат. Ден соолугу таза адам дайыма эле ак нан жей берсе, бул бара-бара организминдеги углеводдук алмашуу процессин бузуп, кант диабетине чалдыктырат. Жүрөк-кан тамыр, ашказан-ичеги, эндокриндик, онкологиялык ооруларды пайда кылат.

Ачыткы – ашканада кеңири колдонулуучу каражат. 

“КАМЫР ТУРУШ МЕНЕН АЧЫТЫЛГАН НАН ЖЕГИЛЕ”

Орусиялык врач-натуропат, медицина илимдеринин кандидаты, академик Виктор Хрущев “Нан – ден соолук үчүн” аталышындагы эмгегинде жана социалдык баракчаларынын бирине: «Мен күнүмдүк рационумдан заманбап жол менен жасалган нандын түрлөрүн алып салдым. Анткени нан жасоодо колдонулуучу заманбап, термофилдик ачыткылар (дрожжи) организмге киргенден кийин көбөйөт да, организмге керектүү витаминдерди, микроэлементтерди, белокторду пайдалана башташат. Аны менен катар ар кандай уулуу заттарды бөлүп чыгарышат. Айрым изилдөөчүлөр “нанды бышырган кезде ачыткы өлүп жок болот” деп элди ынандырууга аракет кылышат. Мен алардын оюна кошулбайм. Анткени бышыруу процессинде ачыткы ундун курамындагы белоктуу затка (клейкость) кирип, аны капсула катары колдонот да, ичегиге барганда капсуладан чыгып, ичегинин былжырын сезгентет, микрофлорасын бузат. Алар ичегиде гана мителик кылышпастан, кандын плазмасына да өтүп жашашат жана көбөйүшөт. Мунун арты ууланууга, грибок ооруларына, иммунитеттин бузулушуна, өнөкөт жана рак ооруларынын жаралышына жеткирет. Эгер рациондон мындай нанды алып салсаңыз, кан 5 жылдан кийин гана ачыткы клеткаларынан тазалана алат. Андыктан камыр туруштан жасалган нан азыктарын пайдаланууга өтүңүздөр”,- деп жазган. Чынында анын бул оюн бүгүнкү күндө оорулардын жашарып бараткандыгы айгинелеп тургандай. Заманбап ачыткынын организмге зыяны тууралуу башка окумуштуулар, алардын ичинде Розини Жанфранко, Сергей Коновалов, Фёдор Углов да айтып чыккан.

Маалыматтарда заманбап ачыткыларды өндүрүүдө оор металлдар жана зыяндуу химиялык элементтер (техникалык аммонийдин сульфаты, Б маркасындагы техникалык аммиак, техникалык күкүрт кычкылы жана башкалар) колдонулат делет.

Айта кетчү нерсе, АКШ, Швеция жана башка кээ бир өлкөлөрдө ачыткысыз бышырылган нан кадимки көрүнүшкө айланган жана аны рактын алдын алуу үчүн жешет.

КАМЫР ТУРУШ ДЕГЕН ЭМНЕ?

Камыр туруш – бактерия. Аны үй жаныбарына салыштырсак да болот: ун менен азыктанып, суу ичет жана аба менен дем алат. Байыртадан кыргыз эли ачыган айранга, угутка, максымга же бозого бир аз ун кошуп чалып, тыныктырып, 3-4 күн ун жана суу менен азыктандырып отуруп камыр турушту даярдап алышчу. Ал азыркы ачыткынын (дрожжи) да, көптүргүчтүн (разрыхлитель) да ролун бирдей аткарчу. Жылуу сууга камыр турушту эзип, унду салып камыр жууруп, ачытып, андан соң нан бышырышкан. Камыр көөп чыкканда кийинкиге муштумдай камыр туруш алып, аны унга бөлөп супаранын ичине салып сакташчу. Мындай камыр туруш менен ачытылган камырдан табигый таза жана жанга жагымдуу, бойго кубаттуу нан жасалчу.

КАМЫР ТУРУШ ЖАСООНУН ЖОЛДОРУ

Италия камыр турушу

Керектелүүчү азыктар:

Жүзүм – 5-6 даана

Булак суусу – 150 миллилитр

Ун – 150 грамм

Даярдоо ыкмасы:

1-күн. Жүзүмдү эзип, ага 50 миллилитр жылуу сууну жана 50 грамм унду кошуп камыр жууруп, жакшылап ийлейбиз. Жуурулган камырды сүйрү формада 0,5 сантиметр калыңдыкта жайып, рулеттей кылып оройбуз. Оролгон камырды фарфор идишке салып, үстүнө көмгүдөй кылып суу куябыз да, идиштин бетин жаап, жылуу жерде 1 сутка тыныктырып коёбуз. Эртеси суу киргилденип, бетине майда көбүктөр чыгып калган болот. Эгер мындай процесс байкалбаса, анда камырды колуңуз менен ордунан бир аз козгоп, дагы 1 күн тыныктырууга туура келет.

2-күн. Идиштеги сууну төгүп, камырды алып, ага 50 грамм ун, 50 миллилитр суу кошуп камыр жасайбыз. Бул процесс азыктандыруу деп аталат. Камырды жакшылап ийлеп, айнек идишке салып, оозун чүпүрөк менен жаап, жылуу жерге 1 суткага коёбуз.

3-күн. Камыр кайрадан 2-күндөгүдөй азыктандырылат. Ал канчалык көп күн азыктандырылса, ошончолук күчтүү камыр туруш алынат.

4-күн. Камыр туруш камыр жасоого даяр.

Ун менен суудан жасалган түрү

Керектелүүчү азыктар:

Буудай уну (2-3 сорт) – 150 грамм

Жылуу суу – 150 миллилитр

Даярдоо ыкмасы:

1-күн. Банкага 50 миллилитр жылуу сууну (кайнатылбаган) куюп, 50 грамм унду (2 аш кашык) салып аралаштырабыз. Жыйынтыгында коюу каймактай болгон аралашмага ээ болобуз. Аралашманы банкага салып, оозун 3 жеринен тешилген желим капкак менен бекем жаап, жылуу (20-28 градус), караңгы жерге 12 саатка коюп коёбуз.

2-күн. Аралашма ачып, жагымсыз жыт чыгарып, көтөрүлүп чыгат. Эми бул аралашманы азыктандырабыз. Ал үчүн ага 2 аш кашык буудай унун салып, 50 миллилитр суу куюп, жакшылап аралаштырабыз. Аралашма банканын кайсы жерине чейин экенин сызып белгилеп коёбуз. Эгер аралашма көтөрүлбөсө анда суткасына 2 жолу азыктандырууга туура келет.

3-күн. Аралашма жогору көтөрүлүп, кайра ылдый түшкөнүн байкайбыз. Ага 50 грамм буудай унун, 50 миллилитр жылуу суу кошуп аралаштырып, оозун чүпүрөк менен бекем ороп, бир суткага тыныктырып коёбуз. Күчтүү камыр туруш даяр.

КАМЫР ТУРУШ

Артыкчылыктары:

Үй шартында, колдо бар азыктардан жасап алууга болот.

Камыр туруш менен ачытылган камырдан жасалган нан даамдуу болот жана жыты аңкып турат.

Камыр жасаган сайын андан бир муштумдай алып, жаңыртып туруу менен аны түбөлүккө колдонууга болот.

Биологиялык активдүү кошулмаларга, микро жана макроэлементтерге бай.

Камыр туруш табигый азыктардан жасалгандыктан ден соолукка пайдалуу:

• Нандын организмге сиңимдүүлүгүн арттырат.
• Ашказандагы, ичеги-карындагы айрым ооруларды жок кылууга жөндөмдүү.
• Организмдин стресске туруктуулугун жогорулатат.
• Уулуу заттарды айдап чыгат.
• Сөөк жана нерв системдерин чыңдайт.
• Тырмакты жана чачты бекемдейт.
• Кандагы холестериндин деңгээлин азайтат.

Кемчиликтери:

Камыр туруш менен жасалган камырды өз убагында жасабаса ачып кетет да, нан кычкыл болуп калат.

Камыр турушту үшүтпөй, бөлмө температурасында сактоо керек.

7-8 күнгө чейин сактоого болот. Эскирип кетсе андан жасалган нандын сапаты да бузулат. Демек, жаңылоо керек болот.

Заманбап Ачыткы

Артыкчылыктары:

Дүкөндөрдө сатылат, кымбат эмес.

Камырды 1 саатта ачытат (ачытуу эрежелери туура сакталган учурда).

Узакка сакталат. Сактоо мөөнөтү 2 жылга чейин.

Кемчиликтери:

Ар кандай кошулмалар кошулуп, химиялык жол менен алынган азык.

Курамында грибоктор болгондуктан төмөндөгүдөй зыян алып келет:

• Иммунитетти начарлатат.
• Ууларды бөлүп чыгарат.
• Ракты жаратат.
• Тамак сиңирүү органдарынын иштешин начарлатып, ашказанда кычкылданууну жогорулатат, жараны пайда кылат.
• Кан тамырлардын кеңейишине алып келет.
• Боордо жана өттө ташты пайда кылышы мүмкүн.
• Кальций тартыштыгын жаратат жана башка.

Алынган булак: Супер инфо гезити № 841/2018-жыл

Абдан пайдалуу маалымат экен. Сөзсүз жасап көрөмүн. 

Буажар эже маалыматтар учун рахмат, жакшы пайдалуу маалымат экен. Эми келинчегиме нанды камыр туруш менен жасаа деп айтамын.)))

             Тамак аш , эт  боюнча Жалал-Абад статистика

Улуттук статистикалык маалыматтар боюнча Джалал-Абад шаарында бул жылы  25 000 тонна эт , 131 тонна сут жана  33 миллион тукум) чыгарыптыр  жана ар бир кыргызстандык жылына  31 кг эт жейт экен.  Орусиялыктар  60 кг жана Американдар 120 кг эт колдонушат бирок бизде айына бир адам 12 кг нан жеп нормадан ашып кетет.  Ошондой эле Жалал-Абад жакырчылык боюнча 7 областын ичинен биринчи  орунда турат экен.

Жамгыр сугат стстемасынын артыкчылыктары бир топ - талаага сууну бир өлчөмдө тегиз чачып берет, суу жетпей калган жерлер калбайт. Бир сугатчы жалгыз өзү 25...60 гектар жерди сугарып тейлеп иштеши мүмкүн. Сугатка кеткен чыгымдарыңыз кескин кыскарат.

Жамгыр сугат системалары жөнүндө кыска икая.
1. Картошка, кызылча, сабиз, пияз, жүгөрү жана башка техникалык өсүмдүктөр үчүн пушка-пистолет менен жабдылган машинаны колдонсоңуз болот. Жамгырдын тамчылары чоң чоң болуп чачылат. Ошондуктан жалбырактары назик өсүмдүктөр үчүн мындай ыкма ылайыктуу эмес. Машинанын үч түрү бар 300, 400 жана 500 метрлик шлангдары менен.
2. Айрым назик өсүмдүктөр үчүн, көкөттүн түрлөрү мисалы, майда тамчы чачып иштей турган жамгырлатма эки канаты бар машинаны колдонгонуңуз оң - мында суу атайын форсункалар аркылуу майда, жумшак болуп чачылат суу.
3. Машиналар үч түрдүү насос станциялары менен иштей алат. Биринчиси - дизель+насос, экинчиси - электр кыймылдаткычы + насос, үчүнчүсү трактор ВОМ + насос.

Уй шартында "Йогурт" жасап балдарды кубантыныз, 

Курамы: сут - 1 литр, йогурт - 3 аш кашык.
Даярдалышы:

Cутту бышырып, оттон чыгарып 40-45 градуска чейин муздатып ( жылымык), таза жуулган банкага сутту куюп, йогурту кошуп жакшылап аралаштырып, банканын капкагын жаап, жылуулап ороп жылуу жерге коюп коесуз.

Эскертуу: Уюткан сон кайра ачып аралаштырууга, ордунан жылдырууга болбойт. 8-10 сааттан кийин йогурт уюйт.

Даяр болгон йогуртту муздаткычта сактап 1 жумага чейин колдоно берсениз болот.

Пайдалуу азыктарды даярдоо рецебинен:

АШКАБАКТАГЫ КУУРДАК

Керектелүүчү азыктар:
Ашкабак – 3 килограмм
Уй эти – 700 грамм
Өсүмдүк майы – 5 аш кашык
Суу – 300 грамм
Картошка, сабиз, помидор – 3 даанадан
Болгар калемпири, пияз – 1 даанадан
Сельдерей – 2-3 тал
Сарымсак – 3 тиш
Мурч – жарым чай кашык

Даярдоо ыкмасы:

1. Эт, картошка, помидор орточо төрт чарчы, ал эми болгар калемпирин, пияз, сельдерей, сарымсакты майда туурап, ар бирин өзүнчө идишке салабыз. Сабиз сүргүчтөн өткөрүлөт.
   
   2. Көмөч казанга майды куюп, алгач этти, анан пиязды, сабизди, болгар калемпирин, помидор, сельдерей, мурчту кошуп кууруйбуз. Картошка өзүнчө идишке куурулат. Картошканы мурунку куурулгандардын үстүнө кошобуз. Суудан куюп, баары толук бышкыча жай отто кайнатабыз.
   
   3. Ашкабактын баш жагын тегерете капкак кылып кесип алабыз. Ичин данектеринен тазалап, оюп, кеӊейте кырып, сарымсак сүйкөйбүз.
   4. Ашкабакты электр мешинин табасына коюп, ичине көмөч казанда бышкандарды куюп, ашкабак капкакты бекем жабабыз. Сыртын өсүмдүк майы менен майлайбыз.
   5. Алдын-ала 180 градуста ысытылган электр мешине салып, ашкабак жумшарып бышкыча кармайбыз (1 сааттан ашык).Тамак даяр.

Эскертүү: Фаршталган ашкабак жегенге ылайыктуу болушу үчүн ичиндегилерди тарелкаларга бөлүп салып, кесимдерге бөлүнгөн ашкабакты четине жайгаштырса болот.

Пельмен үчүн камыр Кантип жасалат?

500 гр унду идишке салып, ортосун чуңкурайтып ага 2 даана жумуртка, 0,5 чай кашык туз, 1 аш кашык өсүмдүк майын жана суу кошуп, бир чекесинен аралаштыра бересиз. Камыр бир калыпка келгенче жакшылап ийлоо керек, канчалык көп ийлесеңиз, камыр ошончолук жакшы болот. Даяр болгон камырды аз дегенде 30 мүнөт тыныктырып коюңуз. Андан соң камырды жука кылып жая бересиз.

Кабатталган камырды жасоо

Кабатталган камыр даярдоо үчүн алгач 300 гр ундун жарымын идишке салып, ортосун чуңкурайтасыз. Ага 1 даана жумуртка, 1 чай кашык (уксус 6 же 9 %), 2-3 стакан сүт (суу кошулган), чымчым туз кошосуз. Камырды көбүктөрү кеткенче жууруйсуз. Анан 150 гр каймакмайды майда кубик түрүндө туурап, ага калган унду кошуп аралаштырып жууруп аласыз. Биринчи жууруган камырды жукараак жайып, анын ортосуна ун сээп, экинчи жууруган камырды дал ошол өлчөмдө жайып конверт формасында ороп муздаткычка 30 мүнөт саласыз. Андан соң үбөлүк менен жайып, кайра бүктөп ортосунда 10 мүнөттөн тыныктырып төрт жолу жаясыз. Даяр болгондо формага келтирип кесип, ортосуна фарштан салып самсы жасай берсеңиз болот. Духовкага 220 градуста бышырасыз

Озгочо тамактардын рецеби:

Пицца – итальяндардын улуттук тамагы. Адатта ачыган камырдан даярдалып, үстүнө сыр, эт же колбаса жана жашылчалар коюлуп бышырылат. Бирок азыр ачытылбай жасала турган түрлөрү да көп. Анда бышыруунун  жолун сунуштайбыз

 ГРЕЧКА ЖАНА ЖАШЫЛЧАЛАР МЕНЕН ПИЦЦА

Керектүү азыктар:  Ун – 250 грамм (жогорку сорт) Майонез – 350 грамм Маргарин – 180 грамм Помидор – 4 даана Бадыраң – 2 даана Гречка – 50 грамм Сыр – 200 грамм Жумуртка – 1 даана Туз – татымына жараша

Даярдоо ыкмасы: Унга эритилген маргаринди жана майонездин 150 граммын кошуп жууруйбуз. Камыр 2-3 саатка тыныктырылып коюлат. Камырды тегерек формага келтирип, үстүнө жука кылып майонезди сүйкөйбүз. Эми чийки 1 даана жумуртканы чалып алабыз да, аны майонездин үстүнөн сүйкөп чыгабыз. Помидор менен бадыраңды тегерек же таякча кылып кесип, камырдын үстүнө жайгаштырабыз. Сырдын жарымын майдалап туурап, помидор менен бадыраңдардын арасына чачабыз. Таза жуулуп, кайнаган ысык сууга 10 мүнөт кармалган гречканы пиццанын үстүнө себелөө керек. Анан сырдын калганын сүргүчтөн өткөрүп, пиццанын үстүнө чачып коёбуз. Майонездин калганын аралатып куябыз. Пиццанын даяр камырын 200 градус температурада ысыган электр мешине салып, 25-30 мүнөт коёбуз.

КОЛБАСА МЕНЕН ПИЦЦА

Керектүү азыктар: Ун – 100 грамм (жогорку сорт) Каймак май (сливочное масло) – 100 грамм Жумуртка – 1 даана (сарысы керектелет) Пияз – 2 даана Колбаса – 100 грамм Помидор – 3 даана Сыр – 50 грамм Өсүмдүк майы – 4-5 аш кашык Туз

Даярдоо ыкмасы: Алгач унга эритилген каймак майды, тузду кошуп, камыр жууруп, 30 мүнөттөн 1 саатка чейин тыныктырып коёсуз. Көмөч казанга майды куюп, шакекче кылып ичке тууралган пиязды 2-3 мүнөт кууруйбуз. Камырды жука жайып, тегерек формага келтирип, үстүн жумуртканын сарысы менен майлайбыз. Камырдын бетине куурулган пиязды, анан тегерек кесилген колбасаларды жайгаштырабыз. Помидорлор да тегерек формада жука кесилип жайгаштырылат. Сырды сүргүчтөн өткөрүп, пиццанын бетине себелейбиз. 200 градуста ысыган электр мешинде 15-20 мүнөт бышырабыз. Эскертүү: эгер колбаса жок болсо, анда этти майда туурап кууруп алып, колбасанын ордуна кошсо болот. Пиццанын бетин петрушка менен кооздоп койсо көрктүү көрүнөт.

КОШУМЧА: Пиццанын камырын жука да, калың дагы кылсаңыз болот. Калың болгон учурда 220-240 градус ысыкта бышырууга туура келет.

Сыр – пиццаны даамдуу кыла турган негизги азык. Аны пиццага себелеп да, туурап да кошсо болот. Жаңы жашылчалар жок болгон кезде, алардын ордуна туздалгандарын колдонуу туура. Жаңгактардан кешью, мистени (фисташка) майдалап пиццага кошууга да мүмкүн. Алар пиццага өзгөчө даам берет.

Болгар калемпириндеги жумуртка

Кандай азыктар керек? Ар түрдүү түстөгү болгар калемпири: 2 даана Бөдөнөнүн жумурткасы: 4 даана Туз, мурч Өсүмдүк майы

Кантип жасалат? Болгар калемпирлеринин ичиндеги уруктарын тазалап, жууп, калыңдыгын 2 см кылып шакекче формасында туурайсыз. Көмөчказанга майды куюп, кызыган соң болгар калемпирлерин салып кууруйсуз. Бир аз куурулган соң ар биринин ортосуна бирден бөдөнөнүн жумурткасын чагасыз. Бетине бир аз туз, мурч себелеп туруп көмөчказандын капкагын жаап, отту жайлатып 2 мүнөт күтөсүз. Бышкандан кийин бетине көк чөптөрдү себелеп кооздоп койсо болот

                                            Кадамжай району, Баткен областы

Быйыл эрте жазда, алманын мөмөсү жаңгактай болгон учурда чоңдугу бадамдай болгон мөндүр урган. Алма бүрүшүп өзүн оңдой албады. Демек мөмөлүү бактардын үстүн мөндүрдөн сактоочу тор менен жабдыш шарт экен.
2002 - жылы тигилген алма бак үчүн мындай мөндүр биринчи жолу мөмөлөрдү талкалады.
Алма быйыл 50...70 сомдон үйдөн сатылып жаткан экен - багбандардын жылы болду буйурса.
Алды, короодон эле 20...25 тоннадан алма саткандар бар экен айылда.

Ден соолук учун айымдарга кенеш!

Кундолук тамактанууда тарелкаңыздын тең жарымын салаттар болсун.  Жашылчалар менен жемиштер – клетчатканын, суунун, пайдалуу микро жана макроэлементтердин булагы. Тамактанууда тарелкаңыздын тең жарымына жашылчалар салынган болсо, сиз өз ден соолугуңузду жакшырта аласыз. Ушул сыяктуу эле базарга барганда баштыгыңызды углеводдорго, жарым фабрикаттарга эмес, жашылча-жемишке толтуруңуз.

Жашоонун негизги сырларынын бири-туура дем алып, дем чыгаруу болуп эсептелет. Бул да денени азыктандыруу болуп эсептелет.

Дем алып, дем чыгаруу менен денедеги ток откоргуч каналдар денеге энергияны оз нугунда болуштурот жана камсыздайт, омурду узартат, ден соолукту чындайт. 

Биз үстүртөн дем алганга көнгөнбүз. Бир күндө 5-10 мүнөттөн болушунча толук дем алып, кайра чыгарып туруу кан басымдын түшүшүнө жардам берет, картаюу процессин жайлатат, уйкуну жакшыртат. Чалкаңыздан жатып көзүңүздү жумуңуз да, жакшы нерселер тууралуу ойлонуңуз. Андан кийин ичиңиз менен деп алууга аракет кылып көрүңүз. Дем алууну жакшыраак сезиш үчүн курсагыңызга китеп же башка буюм коюп алсаңыз болот.

Брокколи кошулган салат

Керектелуучу азыктар:

Бадыран 4 даана

Помидор 4 даана

Болгар калемпири 1-2 даана

Брокколи капустасы 1 кичинеси

Фетакса 150гр.

Укроп, туз оливки майы 5 аш кашык.

Алгач брокколи капустасын 10 мунот сууга бышырып алабыз.

Калган азыктарды дароо эле туурап баштайбыз. Баарын квадрат турундо туурап алган сон май куйуп, туз салып аралаштырып койобуз. Салат даяр, эч канча убакыт кетпейт.

Брокколи капустасынын пайдасы

Бул капуста минералдарга  калий, фосфор, темир, кальций, магнийге,  витаминдерден  А, В9, К, С бай. Курамындагы кальций  сутко салыштырмалуу коп,  Брокколи  капустасы журок кан тамыр оорулардан жапа чеккендерге абдан пайдалуу экен. 

Рахмат Уулкан, пайдалуу маалыматтар учун!

Биздин тамактанууда брокколи капустасы менен тустуу капустанын кошулганына аз эле убакыт болду. Брокколи капустасы кант диабети менен ооругандар учун абдан пайдалуу деп укканмын. 

10 мунотчо сууга бышырып алып, суусун сарыктырып, жумуртканы чалып аз гана ун кошуп аралаштырып азыраак майга кууруп жесе сонун болот.

ЖАШЫЛЧАЛАРДЫН ХАНЫШАСЫ – КАПУСТА

Курамына адамдын организмине керектүү көптөгөн витаминдерди камтыгандыктан «жашылчалардын ханышасы» атка конгон капустанын бир нече түрү бар

АК БАШТУУ КАПУСТА

Ден соолукка пайдасы – иммунитетти көтөрөт, нерв системин тынчтандырат, баш ооруну басат, уйкусуздуктан арылтат, бөйрөк, боор ооруларына, анемияга, ашказан, он эки эли ичегинин жарасына, экзема, подагра дарттарына каршы табылгыс дары. Ашыкча салмактан да арылууга жардам берет.

ПЕКИН КАПУСТАСЫ

Ден соолукка пайдасы – Артрит, атеросклероз, гипертония, Альцгеймер дартына, сарык, ревматизмге даба болот. Ошондой эле пекин капустасынын ширеси ангина, уйкусуздук, аллергияга каршы да колдонулат. Күйүктүн жеӊил түрүндө, ооруну басаӊдатууда пекин капустасынан жасалган компресс жардамга келет.
Зыяны – панкреатит оорусу барларга, ашказан кычкылы жогоруларга колдонууга болбойт. Сүт азыктары менен чогуу колдонууда ич өтүшү мүмкүн.

Тустуу капуста

Ден соолукка пайдасы – тамак сиӊирүүнү жакшыртат, ашказан, ичеги жарасынын, рактын алдын алат, кан басымды жөнгө салат.
Зыяны – ашказан кычкылы жогоруларга, жаӊыдан операция жасалгандарга, бөйрөк, подагра, богок оорусу барларга колдонууга болбойт.

КЫЗЫЛ БАШ КАПУСТА

Ден соолукка пайдасы – иммунитетти көтөрөт. Бронхит, ак кан ооруларынын алдын алат, баш ооруну басып, кан басымды төмөндөтөт. Организмден токсин, шлактарды чыгарат, жүрөктүн согушун жөнгө салат.
Зыяны – курамында клетчатка көп болгондуктан ашказан жарасы барларга сунушталбайт

БРОККОЛИ КАПУСТАСЫ

Ден соолукка пайдасы – сөөктөрдү бекемдейт, көздүн көрүүсүн жакшыртат, организмдеги ашыкча сууларды, шлактарды чыгарат. Жүрөк, боор, бөйрөк, ашказан, өт ооруларына каршы мыкты каражат.

КАПУСТАНЫ  САТЫП АЛУУДА ЭМНЕЛЕРГЕ КОНУЛ БУРУУ КЕРЕК?

• Капуста сатыкка чыккан биринчи айда албай эле койгон оӊ. Анткени дары-дармек менен өстүрүлгөнү биринчи бышып, сатыкка эрте чыгат, курамында нитрат коп болушу мумкун.
• Капуста салмактуу болушу шарт.
• Жалбырактары тыгыз түйүлгөнүн тандаӊыз.
• Жарылбаган, жалбырагы соолубаган, ар кандай тактары жок болушу керек.
• Өзүнө мүнөздүү жыттан башка жыт чыгып турса ал эскирген, сапатсыз капуста.

Дуйнодо капуста остуруу боюнча алдынкы орунда Кытай мамлекети  турат  2016-жылдагы статистика боюнча  33,3 млн тонна, 2-орунда Индия 8,8 млн тонна, 3 орунда Россия 3,6 млн тонна.  Кытай  Россияга салыштырмалуу 10 эсе коп остурот экен. 

Дыйкандарга капуста остуруу пайдалуубу?

Эгер дыйкан ишти уюштурууну билсе, капустанын кочотун озунчо парникте остуруп, кийин талаага отургузуп остурсо жакшы.

Капуста кочотун отургузуу 70х30 схемасында болсо 1 га жерге 35-40 мин туп кочот керектелет. 1 гектардан эрте бышуучу капустадан  30 тоннага чейин, кечки сорттон 50-60 тоннага чейин тушум остуруп алууга болот.

Дыйкандын тили менен айтканда 1 гектардан жок эле дегенде 30 мин баш капуста алса, 1 башын 15 сомдон сатканда 450000 сом болот. Чыгымдары  200000 сом болсун, ошондо да 250000 сом киреше алат. Бирок капустанын базарда сатуу койгойу, откоруу жагынан чоочуйт. 

Кышка даярсызбы)) BY ALAY органикалык пахтадан токулган байпак баш кийимдер

Чынын да таза ден-соолука зыянсыз ата мекендик ондуруш Японияны багындырат

                                                                      Кыргызстандын   Айыл Чарбасы 

Кыргызстанда 60%дан жогорусун айыл-аймактары тузот жана айылдарда жашаган калктын кунумдук жашоосу, экономикасы айыл-чарбадан туздон туз каранды. 60% деген ото тобокелдуу. Инновацияларды алып келуу, колдонуу менен эмгек кучун азайтуу зарыл.

Кыргызстандын территориясынын 7%и гана айдоого жарамдуу (калганы тоо-таштар). Фермерлердин 84% инин жерлеринин аянты 1 гектарга жетпейт. Бул корунуш менен айыл-чарба жерлерин дем алдырбай иштеткендиктен эрозияга учураган, жараксыз жерлер кобойуудо. Анын устуно, айыл-чарбага жарактуу жерлер резиденцияга да берилип кетип жатат. Ошол эле учурда айыл-чарба продукциялардын тушумдуулугу ото томон. Аз жерден коп тушум алуу максатында интенсификациялоо жумуштарын жасаш керек (айыл-чарба осумдукторунун сортторду тазалоо, агротехнолияны жакшырдуу, куносканаларды кобойтуу, ж.б.у.с.)

Акыркы 30 жылдын ичинде туура эмес колдонуудан 45%га чукул жайыттар жана 30%га жакын сугат жерлер жарактан чыкты. Деградацияга учуроо коркунучунда турган жайыттарды ротациялык жол менен колдонуу жана эффективдуу пайдалануу пландарын министрлик катуу козомолго алуусу керек деп ойлойм. Туура колдонулган жайыттар сут жана эт азыктарын кобойтуудо чон салым кошот. Ал эми, сугат суулар боюнча айта кетсек - маселенин баары туура эмес (жоок менен) сугаруудан келип чыгууда. Израиль жана Индияга окшогон сууну эффективдуу колдонуудагы лидер мамлекеттерден уйроно турган методтор коп.

Момо-жемиштердин 70% ти жыйналып алынаары менен эле сатылып келет. Бул продукциянын баасынын дароо томондошуно алып келет. Мал-чарбасында да ушундай абал. Куздо жайлоодон кайтканда баары малдарын сатууга аракет кылат жана малдын баасы арзандап кетет, ал эми жазында кымбаттап кетет. Олконун ичинде, тамак-аш коопсуздугу жана запасын пландоо жакшы иштебейт. Фермер кийинки жылдарды пландап дыйканчылык кылбайт. Бир жылы картошка 15 сомдон сатылса, кийинки жылы сатылбай чирип кетиши адаттагы корунуш болуп калды. ЕАЭБ тин зонасында жана эл-аралык оноктоштукторду орнотуу менен (мамкекет гарант болуп), экспортту кобойтуу менен фермерлерди кобуроок коммерциялык ойлонууга угуттош керек.

- Олкодо 2000ге чукул жаш ветеринарлар жетиштепейт. Жаштардын арасында бул тармактын популярдуулугу томон.

Урматтуу платформанын мучолору!

Мен бугун тренер Апсамат аркылуу платформага катталдым.

Озум жонундо айтсам: Аксы районундагы Кербен шаардык мэриясына караштуу Кулук-Добо айылынанмын. 2017-жылдан бери ушул айылда органикалык чарба жургузуу боюгнча координатормун. Менин милдетим органикалык чарба жургузууго кызыккан фермерлерди топторго бириктируу, окууга тартуу, ички козомол системасынын документтерин даярдоо жана сертификациядан откоруу, остурулгон продукцияны ташуу, тапшыруу иштерин алып баруу. Кулук-Добо айылында 236 фермер бар, алар 12 топко биригишкен, ар бир топто айылдык био инспекторлор козомолдон откоруп турушат.

Аксы районун калкынын негизги киреше беруучу эгини кайналы. Органикалык кайналыны сатуудан калганын озубуздогу шартта кургатып, жергиликтуу базарда сатабыз

Момолор бышкан убакытты сарамжалдуу пайдаланууга аракет кыламын, топтогу аялдар менен биргеликте компот, кыямдын турлорун, момо жемиштерден ар турдуу ширелерди жасайбыз.  Максатыбыз уй булобузду натуралдуу  азыктар менен камсыз кылуу.

Кулук-Добо айылы Кербен шаарына жакын жайгашкан. Топто даярдаган консерваларыбызды жергиликтуу базарда сатуу менен уй булолук кирешени кобойтууго салым кошобуз.

Бул суротто  уй шартында кургатылган алманын кагы.

Кургатылган алма В, А, С витаминдерине, калий, натрий, фосфор, магний, кальций, темир, цинк, йод элементтерине бай азык.

Кургатылган кактар тамак сиңирүү, нерв, кан тамыр системасына таасирин тийгизүү менен   бөйрөк жана боорун иштешин жакшыртат кан тамырдын бутолуп калуу денгээлин азайтат, теринин абалын жакшыртат, иммунитетти көтөрөт.

Тез бышуучу пицца.

Сиздин убактыныз чак, шашылыш турдо тамак жасоого туура келип калды дейли. Сизди пиццанын жонокой турун тез жасап балдарды тоюнтууга боло турган варианты сунуштайбыз.

 Керектелуучу азыктар:

• Наавай нан - 1 даана.
• Пияз - 140 г;
• Бышкан эт -200 г;
• сыр - 190 г;
• жаңы помидор - 2 даана;.
• Томат пастасы - 80 г;
• майонез;
• туз жана укроп,

Даярдоо жолу:

Нанды кыйгачынан экиге болукко болосуз, болунгон болукторунун бетине томат пастасын, кийин майонезди тегиз шыбайсыз Пиязды, этти, помидорду, майда болукторго болуп нандын бетине себелейсиз, туз жана укропту кошосуз. Эн акырында сырды сургучтон откоруп нандын бетине себелейсиз. Эгер кам каймак болсо 1 аш кашык кошуп койсо болот. Электр духовкада 180 градуста 15-20 мунот кармайсыз. Пицца даяр болду.

Жүгөрүнүн курамы углеводго бай, углевод кандын курамындагы кантты нормалдаштырып жана нерв клеткаларын азыктандырып туруучу касиетке ээ. Тамак-аш катары жеп туруу эпилепсия, полиомиелит менен ооругандарга пайдалуу. Жүгөрүнүн курамындагы В1, В2, РР витаминдери жана кальций, магний, фосфор, темир аллергиядан, кант диабетинен сактайт, семирүүгө жол бербейт жана организмдеги зат алмашууну жөнгө салат. 

Жүгөрүнү туура бышыруунун жолу

Эгер жүгөрүнүн түсү ачык сары, көлөмү чоң жана узун эмес болсо, ал эми дандары бир сапта түз жайгашса, анда ал нормалдуу болуп саналат.

1.   Жүгөрү дүмбүлүн бышыруунун алдында сууга таза жууп, чачтарынан, кир жалбырактарынан толук арылтуу керек. Ал эми таза жалбырактарынан 1-2ни калтырып койсо болот, алар сууга бышкан жүгөрүгө жакшы даам берет.

2.   Жүгөрүгө катуу болуп калбас үчүн туз кошпой бышырат.

3.   Жүгөрүнүн сотосунун пайдасы жок.

4.   Жүгөрүнү калың жана терең мискейге бышыруу керек, бул маалда суусу аны 2 смчелик жаап турганы жакшы.

5.   Тез бышыргычта (скороварка) жүгөрү 5-10 мүнөттө, кичи толкундуу меште 10-12 мүнөттө, ал эми буу бышыргычта (пароварка) 15 мүнөттө бышат.

6. Бышкан жугоруну сотосунан ажыратып, кайнаган суусуна туз, кант  салып кайра 2-3 мунот кайнатып жиберип, бууланган банкаларга  куюп кышкыга сактап койсонуз болот. Бул биринчиден оз колунуз менен даярдалган, ишенимдуу, экинчиден кышкы мезгилде жасаган салаттарга кошкону даяр, арзан азык болот.

Даяр болгон жугоруну муздак жерде кышы бою сактап, керек мезгилде пайдалана берсе болот.

Шашылыш билдируу! Конул буруп коюнуздар!

2019-жылдын башынан бери Өзбекстан Республикасынан Евразия экономикалык биримдигинин фитосанитардык карантиндик талаптарына жооп бербеген 356 факт катталган. Анын ичинде 10 жолу фитосанитардык талаптары бузулган продукциялар келген. Бул тууралуу Айыл чарба министрлигинен билдиришти. Акыркы жолу Өзбекстандан ууланган анар келгендиги аныкталган.

Аталган товар Өзбекстандын фитосанитардык көзөмөлүнүн сертификаты менен келген. Оштогу лабороториянын текшерүүсүнөн өткөндө “Grapholitha molesta Busck” вирусу менен ууланганы билинген. Аталган факт катталгандан кийин Өзбекстандан келген 35,25 тонна башка товарлар да “Достук” бекетинен өткөрүлгөн жок. Фитосанитардык карантиндик текшерүүдөн өткөндө 35,25 тонна азыктан (курма, бий алма ж.б.) жараксыз фитосанитардык сертификат жана кутусунда маркировкасы жок экендиги такталган. ЕАЭБдин талаптарына жана Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык, карантиндик товарлардын Өзбекстандан Кыргызстанга киргизилишине тыюу салынышы мүмкүн. Айыл чарба, тамак аш өнөр жайы жана мелиорация министрлигинин Өсүмдүктөрдүн карантини департаменти тарабынан Өзбекстандын Өсүмдүктөрдүн карантини департаментине өсүмдүк азыктарына убактылуу чектөө киргизилип жаткандыгы жөнүндө кат жөнөтүлгон.

Алынган булак: https://www.super.kg/mobile/kabar/news/287041/

Мурда ширин даана анар деп сырткы кабыгы бозурагын тандап жечи элек. Ал эми сырткы кабыгы кочкул кызыл анардын даамы ачуу болот эле.

Азыр кочкул кызыл тустуу анарды алсаныз даны ширин, ичиндеги болукчолору да кызыл болуп боелуп турат.

Базарда отумдуулугу жакшы болушу учун анарды кызыл боек менен боеп жатышат. Бул ден соолукка зыянын берет. 

ДАРТ ТАМАК МЕНЕН ООЗДОН КИРЕТ

"Тирүү" тамак-аштар – ден соолукту чыңдайт, жаштыкты узартат, организмди энергия менен камсыздайт. Бирок заманбап адамдын рационуна "өлүк" тамак-аштар көп кирүүдө. Өлүк тамак-аштар организмге энергия берүүнүн ордуна кайра энергияны алат, организмди шлактарга толтурат, ооруларды жаратат жана карылыкты эрте чакырат. “ТИРҮҮ” ТАМАК-АШТАР

Жашылчалар жана жемиштер. 

Жемиш кактары жана кургатылган жашылчалар (табигый жол менен  кургатылган) 

Бакча өсүмдүктөрү (коон, дарбыз)

Дан өсүмдүктөрү

Жаңгак түрлөрү

Татымал көк чөптөр

Адамдын жеген тамак-ашы майдаланып, эрип жана организмге сиңиши үчүн көптөгөн фермент түрлөрү керек. Мисалы, бул максатта калкан сымал без 3 ферментти бөлүп берет. Калгандары, анын ичинде энзим ферменти, организмге тамак-аш аркылуу кирет. Энзимдер жашылча, жемиш, бакча өсүмдүктөрүндө көп. Алар организмде жаңы клеткалардын жаралышын жана өсүп жетилишин шарттайт. Тамак-аштын сиңишин камсыздап, зат алмашууну калыптандырат, салмакты көзөмөлдөйт. Адамга күч-кубат берип, иммунитетти көтөрөт. Иммунитет көтөрүлсө организм инфекция менен жакшы күрөшүп, ооруларга туруштук берүү мүмкүнчүлүгү жогору болот. Биздин тамак-ашыбыз канчалык энзимдерге бай болуп турса, ошончолук ичтеги бездер жакшы иштеп, адам семирбейт, органдарыбыз жана каныбыз шлактардан жана уулуу заттардан тазаланып турат. Уйкубуз тынч болуп, мыкты ойлоо жана иштөө жөндөмүнө ээ болобуз. Башкача айтканда, энзимдер адамдын органдарындагы бардык химиялык процесстерди башкарат. Адам өз курагынан канчалык жаш көрүнсө, демек, анын организми энзимдерге бай. Энзимдер клеткалардын жаңырышын тездеткендиктен тери серпилгич болуп, жаңы бырыштардын пайда болушу токтойт. Өзгөчө чийки азыктар: өндүрүлгөн буудай, жашылча менен жемиш энзимдердин булагы. “Тирүү” тамак-аштарда энзимдерден тышкары пайдалуу витаминдер жана микроэлементтер көп.

“ӨЛҮК” ТАМАК-АШТАР

Курамында тамак-ашты сиңирүүдө башкы ролду ойноочу энзимдер жок же өтө аз тамак-аштар. Андай тамакты жегенибизде организм аны сиңирүү үчүн өзүнүн запасындагы энзимдерди коротууга аргасыз болот. Бирок организмдин арекетине карабай сиңбеген тамак-аш калдыгы көп болот. Алар ичегиге барганда ирип-чирип, жаман газ, шлак жана уулар жаралат. Уулар ичегинин капталдары аркылуу канга сиңет. Кандагы ууларды бөлүп чыгарам деп боор күчтөнүп иштейт. Шлактар органдарда жана кан тамырларда топтоло баштайт да, оорулар келип чыгат. Мисалы, бөйрөктө таш пайда болот. Кан тамырларды шлак бүтөй баштаса инсульт же миокарддын инфаркты жаралышы мүмкүн. Адам шалдырайт, эс-тутум жана ойлоо жөндөмдүүлүгү начарлайт. Энзимдердин өлчөмү азайган сайын иммунитет начарлайт, оору жаралат, бетке бырыш түшүп, адам картая баштайт. Мисалы, биз тамакка жашылчаларды кошуп жасадык, бирок тамак узакка кайнап же куурулуп бышканда андагы энзимдердин көбү "өлүп" калат. Өлгөндөн калган энзимдер ал тамактын калганын жеш үчүн кайра ысытканда өлөт. Бул тамак “өлүк” тамак. Курсак тойду деп эсептелгени менен, андан организм ала турган нерселер өтө аз. “Өлүк” тамак-аштарды дамамат жей бергендерде акырындык менен түрдүү оорулар жарала берет.

Даам жана түс берүүчү боёктор, узакка сакталышы үчүн синтетикалык заттар кошулган тамак-аштар: кукси, жарым фабрикаттар (чүчпара, манты, фрикадельки, котлета), кургатылган сүт, пастеризацияланган сүт, сосиска, колбаса. Жарым фабрикат азыктар атеросклероз, жогорку кан басым, ичеги-карын ооруларын жаратарын окумуштуулар алда качан аныкташкан. Муздаткычта 2-3 сутка туруп калган бышкан тамак. Тамак канчалык узак турса андагы витаминдер өлө баштайт, бактериялар көбөйүп, ашказан-ичегиге жагымсыз болот, адамдын кускусу келет, башы ооруйт. Ууланып калуусу да мүмкүн. Узакка кайнатылган, куурулган тамактар. Энзимдер 50 градус ысыкта өлө башташат. Андыктан тамакты узакка кайнатканда жана кууруганда энзимдер жок калат же өтө аз калат. Грилде бышкан тоок. Тоок этин электр грилинде катуу ысытып, бат бышырууда бензапирен (химиялык кошулма) пайда болот. Ал организмге аздан кире берсе рак жаралат.

Фаст-фуддар (гамбургер, шаурма, хот-дог, самса, беляш, пирожки, чебуреки, май токоч). Фаст-фуддарды көбүнчө трансгендик майларды (маргарин, кулинардык май, мурун бир нерсе куурулган же бышырылган май жана башка) колдонуу менен даярдашат. Андай май тамакты даамдуу кылганы менен, зыяны көп. Алар жаман холестеринди, көп калорияны берет. Натыйжада семирүү, жүрөк-кан тамыр, ичеги-карын оорулары жаралат.

Майонез. Бул да жасалма "өлүк" азык. Оорубай, бат чоңоюп, салмак кошушу үчүн жасалма жем менен багылган, антибиотиктер жана жасалма гормондор менен багылган тооктордун эти (айрыкча окорочка) менен жумурткасы жана уйлардын эти. Таттуу газдалган суусундуктар. “

Өлүк” тамак-аштарды жегенде алар менен кошо жашылчалардын өзүн же алардан салат жасап пайдалануу, жемиштердин ширесин ичүү сунушталат. Жашылча, жемиштердеги энзимдер тамак-ашты сиңирүүгө жардам берет.

Жашылча менен этти дымдап же бууга бышырып жеген оң. Тамак жасап жатканда жашылчаларды эт менен кошо куурубай аягында кошуу керек. Негизи адам организмине зыян келтирбеш үчүн, оорубаш үчүн “өлүк” тамак-аштарды өтө аз жегенге аракет кылышы керек.

Бишкектеги Улуттук хирургиялык борбордун башкы врачы, гастроэнтеролог Таалай Акматовдун билдируусу.

Көздун коруусуно жардам берген азыктар

Көзгө пайдалуу азыктар

Сабиз - көздүн тунарып жакшы көрбөй калышында жакшы жардам берет. Эгерде көз караңгылап, көз алдында кандайдыр бир жылдызчалар учуп калып жакшы көрбөй коньюктивит менен жабыркап жаткан болсо. Анда организмге А витамини жетишсиз болуп жаткан болот. Бул витамин көз торчосунун жакшы иштөөсүнө жардам берет. Күнүнө 300 граммдан сабиз жеп туруу сунуш кылынат.

Балык - көзгө эң чоң пайдасы бар. Балык көздүн даана жана курч көрүү үчүн көзгө эң керектүү азык. Жумасына балыкты 2-3 жолу 300 граммдан жеп туруу керек. Анткени балыктын курамында көздүн көрүүсү үчүн эң керек болгон май кычкылдары бар.

ТАБИГЫЙ ШИРЕЛЕРДИН ПАЙДАСЫ

Уй шартында сыгылган жаңы шире гана чыныгы табигый деген атка татыктуу.

Ширелерди даярдоого карата кеңештер:

• Шире үчүн жаңы жашылча- жемиштерди колдонуу керек

• Чириги бар жашылча- жемиштерди шире даярдоого кошпонуз
• Жашылча-жемиш таза жуулууга тийиш
• Шире натыйжалуу таасир этсин үчүн аны сыгылгандан 10 мүнөткө жетпеген аралыкта ичүү зарыл
• Ширени тамак алдында (30 мүнөт мурун) ичүү шарт
• Данектүү жемиштердин ширесин башка ширеге аралаштырып ичүүгө болбойт

Бадыраң ширеси

Косметологиялык максатта кеңири колдонулат. Себеби, бул шире күндүн таасиринен пайда болгон тактарды, сепкилдерди, кара чекиттерди жок кылуучу сапатка ээ.

Ошону менен катар организмди терчилдиктен сактайт жана терини агартат. Андыктан, күн сайын бир литрге чейин бадыраң ширесин иче берүүгө болот. Бирок, жаңы гана сыгылган ширени, болбосо ал 30 мүнөттөн соң өз касиетин жогото баштайт.

Жүзүмдун ширеси.

 Кандагы холестериндин деңгээлин төмөндөтүү үчүн эң жакшы каражат.

Ал үчүн муну 1-1,5 ай бою күнүнө 3 жолу тамак ичүүгө бир саат калганда ичүү керек. Жарым стакан (50 г) менен баштап, бир жарым стакан (250 г) менен аяктаган туура. Нерв системасы жабыркаган, өзүн алсыз сезген, булчуңдары талып ооруган шартта да жакшы пайдасын берет. Бирок, кант диабети, ашказан жарасы, өнөкөт өпкө оорусу барларга ичүүгө болбойт.

Ашкабак ширеси.

Бул ширени кант диабети, семирүү, табарсык оорулары менен күрөшүүдө тынымсыз ичүү натыйжаны тез берет. Эркектер үчүн күчтү, энергияны жоготпоого, картайбоого өбөлгө. Курамындагы А, Е витаминдери териге бырыш түшүрбөөгө жардам берсе, В витамини чачтын, тырмактардын бекем болуусун шарттайт. Саламаттыгы чың адам эртең мененки тамак алдында (30 мүнөт мурун) жарым стакан (50 г) ашкабак ширесин ичсе болот. Дарылануу таризинде 10 күн бою ушул эле көлөмдө күнүнө 3 жолудан ичүү шарт.

Ал эми уйкусуздуктан жабыркаганда жатар алдында ичип алуу керек.

Анар ширеси. 

Анарда аскорбин кислотасы көп, андыктан, аны анемия же талма менен ооруган шартта ичип турса болот. Ал химия терапиясынан өткөн адамды да тезирээк өзүнө келтирүүчү күчкө ээ. Кант диабети менен ооруган адам күн ара 0,5-1 стакандан ичип турса, анар ширеси кандагы глюкозаны жөнгө салууга жардам берет. Ал эми дени-карды сак адам үй шартында жаңы сыгылган анар ширесин таза бойдон ичпеши керек, ага 1:3 өлчөмүндө сабиз, кызыл кызылча же кайнатылган суу аралаштыруу зарыл.

Сабиз ширеси

Иммунитети начар адам күнүнө бир стакандан сабиз ширесин ичсе пайдалуу. Анткени, бул шире табитти ачат, тамакты аш кылат жана организмди шлактардан тазалайт. Бирок, ашказан жарасы, кант диабети бар болсо, ага болбойт. Сабиз ширесинин эч кандай зыяны жок, ал көрүүнү жакшыртуучу, оорудан кийин алгачкы саламаттыкты кайтаруучу, тишти бекемдөөчү, терини чыңдоочу касиетке ээ. Мунун сыры анын С, В, L, E, K витаминдер тобуна бай болгондугунда.

Кызылча ширеси. 

Кызылча ширеси – аялдардын суусундугу. Ал гормоналдык фонду, айыздык циклди нормалап турат, аз кандуулуктан айыктырат жана жүрөк, ашказан-ичеги ооруларынын алдын алат. Бул максатта кызылча ширесин бир ай бою күнүнө 3 жолудан тамак алдында (20 мүнөт мурун) ичүүгө болот. Бир аш кашыктан баштап жарым стаканга (50 г) жеткирүү туура. Муну жазгы чарчоодо, алсыроодо жана стресстен чыга албай кыйналганда да ичкен натыйжалуу.  

Алча ширеси

Канда гемоглабин төмөн болсо, алча ширесин чектебей эле иче берүү керек. Ал аз кандуулукту жоёт. Алча ширеси кош бойлуу айымдар үчүн маанилүү ичимдик, анын курамындагы фолий кислотасы менен В тобунун витаминдери түйүлдүктү энеден балага өтүүчү оорулардан коргойт. Атеросклероз менен гипертониядан алыс болууну кааласаңыз да ширенин ушул түрүн ичкенге аракет кылыныз

Кытайдын "сыйкыр суусу  " үчүн сыйрылган эшек териси

Эшекке болгон талап Кытайда жогору болууда. Бул өлкөдө эшектин терисин атайын затты (эжиао) даярдоого колдонушат. Мурда бул кытай элдик медицинасында колдонулуп келсе, азыр болсо аны косметикада, тамак-аш татымдарында, ал тургай кондитер азыктарында пайдалана башташкан."Эжиао" затын чыгарган кытайлык фабрикалардын көбү Донг провинциясында. Бул жердеги эликсирдин баасы абдан кымбат, 250 граммы 3000 фунтка чейин сатылат. Барган сайын өсүп жаткан бул тармакта жылына болжолу 4 миллионго чукул эшектин териси иштетилет.

1990-2000-жылдары Кытайдын экономикасы өсүп, эшектин терисинен жасалган дары-дармекке талап кескин күчөгөн. Мындан улам 2016-жылы Кытайда беш миллион гана эшек калган. 1990-жылдары өлкөдө 11 миллион эшек болгону айтылат.

Кытай эшектин терисин негизинен Африкадан импорттойт. Андан улам Кенияда эшектин баасы 325 пайызга өстү. Ботсванада 2011-жылдан 2016-жылга чейин эшектер 60 пайызга кыскарган.

Жергиликтүү экономикага жана тургундарга чоң зыяны тийип жатканын көрүп, тогуз өлкө эшек терисин соодалоого тыюу салган. Бирок муну менен Кытайда "эжиаого" болгон талап төмөндөгөн жок. Тескерисинче, Кытайга коңшулаш турган өлкөлөргө чейин эшекке болгон талап күчөдү. Бул өлкөгө жакын жайгашкан Кыргызстанга дагы мунун эпкини тийди.

Кыргызстан эшекти экспорттоо боюнча 2008-жылы Кытай менен расмий келишим түзгөн. Бирок биринчи партиясын бир нече жылдан кийин гана алып чыгышты. Деген менен Улуттук статистика комитетинин маалыматына таянсак, 2017-жылга карата эшектин саны 77 миңден 33 миңге чейин кыскарган. 2018-жылдын жети айында 18 миң эшекти өлкөдөн алып чыгып кетишкен.

Ош, Жалал-Абад жана Баткен облусунда бодо мал баккан фермерлердин жана малды уруктандыруу боюнча адистердин билим деңгээлин жогорулатуу, малды сандан сапатка өткөрүү боюнча Алай районунун Гүлчө айылында фермерлер окутулду.

                            Кайсы азыктар пайдалуу?

Күрүч. Сүткө же шорпого салып бышырган күрүч жогорку калориялуу болуп эсептелинет.

Сүт. Күнүгө ичилген 3 стакан сүт кальцийдин күнүмдүк нормасын толуктап турат. Мындан тышкары майлуу сүт жакшы салмак кошот.

Мөмө-жемиштер. Коон, банан, өрүк, курма көбүрөөк жеңиз. Бул жемиштер салмак кошкондон сырткары андагы витаминдер менен минералдар тамак сиңирүүгө жардам берет.

Эт. Салмак кошууну каалаган адамдын рационунда сөзсүз түрдө уйдун, койдун эти болуусу керек. Булар да белоктун булагы.Буудай унунан жасалган нан. Бардык нерсеге кебектүү нан кошуп жегенди үйрөнүү керек.

Жашылчалар. Картошка, сабиз, кызылча, ашкабак сыяктуу жашылчаларды тамакка көбүрөөк колдоно баштаңыз. Айрыкча бул азыктар кошулган тамакты электр мешине бышырып жесеңиз пайдалуу. Мындай ыкма менен бышкан тамак сиңимдүү болот жана андагы пайдалуу заттар ошол бойдон сакталат.

Тооктун эти, балык. Салмак кошууда тооктун эти, балык негизги азыктардын бири болуп саналат. Булар организмге оңой сиңет, курамында белок көп болгондуктан, булчуңдар үчүн эң жакшы куруучу материал болуп эсептелинет.

                                                                       Быштак 

Быштак Быштактын курамынан витаминдин 12 түрүн, минералдык заттарды жана кальций, темир, фосфорду кезиктирүүгө болот. Быштактын ток алып жүрүү артыкчылыгы сүттүкүнө караганда баалуураак. Рецепт: 100 грамм быштак менен жаңы үзүлгөн 50 грамм карагатты же малинаны аралаштырып ага бир чай кашык бал кошуп жесеңиз болот. Эгер карагат же малина болбосо анда тамак-ашка кошчу аш-көктөрдөн майдалап туурап, балдын ордуна каймакка аралаштырып нандын бетине сүйкөп жеген топуктуу.

                                                                       Геркулес 

Геркулес Эң жөнөкөй, түйшүксүз, ошол эле маалда даамдуу боткону геркулестен жасоого болот. Геркулес боткосу онкологиялык ооруларга каршы жакшы жардамчы. Ошондой эле ар дайым жаш көрүнүүнү каалагандарга да сунушталат. Демек, геркулес боткосу картаюу процессин жайлатуучу касиетке да ээ. Рецепт: 1 стакан геркулес, 1 литр сүт жана татымына жараша шекер керек. Алгач мискейге сүттү куюп аласыз. Сүт ысыганда ага геркулести салып тынымсыз аралаштырып турасыз. Кайнаган соң отту жайлатып, 20 мүнөт бышырасыз. Ботко даяр болгондо татымына жараша шекер, бир чымчым туз жана табитиңизге жаккан кошулмаларды кошуп алсаңыз болот.

Алма - курамында бир топ витаминдер, микроэлементтер жана каротин бар. Алмадагы пектин заты организмден холестерин ж.б. катуу металлдардын тузун чыгарууга көмөк көрсөтөт.

Алмурут - жүрөк-кан тамыр ооруларын алдын алып, адамдын баш айлануусун жана чаалыккандыгын жеңилдетет. Эң маанилүүсү алмурут адамдын суукка болгон чыдамдуулугун жогорулатып, о.э. кандагы шекердин деңгээлин төмөндөтөт.

Анар - мөмөлөрдүн ичинен эң көп микроэлементтери бар чоң "казына" . Иммунитетти колдоо жана гемоглабинди жөнгө салууга аптасына бир анарды жеп туруу жетиштүү.

Банан - аритмия, атеросклероз жана жүрөк-кан тамыр ооруларында жардам берет. Андан сырткары, банан организмде эндорфин гормондордун иштеп чыгууга түрткү болот. Ал эми бул гормондор медицинада "бактылуулуктун" гормону деп аталат.

Киви - курамында С витамининин көптүгү менен мөмөлөрдүн ичинде "чемпион" . Сасык тумоо менен күрөшүүдө эң мыкты каражат катары белгилүү. Анын атаандаштары катары апельсин менен лимонду да айтса болот. Алар дененин температурасын түшүрүүдө ж.б. ооруларда жардамга келет.

Мандарин - анын курамындагы витамин жана калийдин көптүгү менен тамакты сиңирүүгө көмөк көрсөтөт. Мандариндеги фитонцид заты вирустарды жок кылат.

Кургатылган жемиштер - жайында кургатылып алынган жемиштерден кышында компот жасаса болот.

Жашылчалар - бул жардамчылардын ичинен витаминге эң байы капуста, эң кедейи кызылча болуп эсептелет. Сабиз менен ашкабактагы бета-каротин заты көздүн көрүүсүн жакшыртат. Жашылчаларды кууругандан көрө кайнатып бышырса, анда көбүрөөк витамин сакталат, о.э. тамакты бир жолкуга гана даярдаганга аракет кылыңыз. Анткени аны кайра жылытканда андагы пайдалуу заттар жоголот. Картошканы канчалык майда туурасаңыз, андагы витаминдер ошончолук азаят. Тузду жашылчалар бышкан соң, оттон алынаарга 5-10 мүнөт калганда кошуңуз.

лма - курамында бир топ витаминдер, микроэлементтер жана каротин бар. Алмадагы пектин заты организмден холестерин ж.б. катуу металлдардын тузун чыгарууга көмөк көрсөтөт.

Алмурут - жүрөк-кан тамыр ооруларын алдын алып, адамдын баш айлануусун жана чаалыккандыгын жеңилдетет. Эң маанилүүсү алмурут адамдын суукка болгон чыдамдуулугун жогорулатып, о.э. кандагы шекердин деңгээлин төмөндөтөт.

Анар - мөмөлөрдүн ичинен эң көп микроэлементтери бар чоң "казына" . Иммунитетти колдоо жана гемоглабинди жөнгө салууга аптасына бир анарды жеп туруу жетиштүү.

Банан - аритмия, атеросклероз жана жүрөк-кан тамыр ооруларында жардам берет. Андан сырткары, банан организмде эндорфин гормондордун иштеп чыгууга түрткү болот. Ал эми бул гормондор медицинада "бактылуулуктун" гормону деп аталат.

Киви - курамында С витамининин көптүгү менен мөмөлөрдүн ичинде "чемпион" . Сасык тумоо менен күрөшүүдө эң мыкты каражат катары белгилүү. Анын атаандаштары катары апельсин менен лимонду да айтса болот. Алар дененин температурасын түшүрүүдө ж.б. ооруларда жардамга келет.

Мандарин - анын курамындагы витамин жана калийдин көптүгү менен тамакты сиңирүүгө көмөк көрсөтөт. Мандариндеги фитонцид заты вирустарды жок кылат.

Кургатылган жемиштер - жайында кургатылып алынган жемиштерден кышында компот жасаса болот.

Жашылчалар - бул жардамчылардын ичинен витаминге эң байы капуста, эң кедейи кызылча болуп эсептелет. Сабиз менен ашкабактагы бета-каротин заты көздүн көрүүсүн жакшыртат. Жашылчаларды кууругандан көрө кайнатып бышырса, анда көбүрөөк витамин сакталат, о.э. тамакты бир жолкуга гана даярдаганга аракет кылыңыз. Анткени аны кайра жылытканда андагы пайдалуу заттар жоголот. Картошканы канчалык майда туурасаңыз, андагы витаминдер ошончолук азаят. Тузду жашылчалар бышкан соң, оттон алынаарга 5-10 мүнөт калганда кошуңуз.

Үйгө тамак аш азыктарын алып келүү эркектердин милдетине кирет эмеспи , витаминдүү азыктарды аз аздан болсо да түрлөп алууну адатка айлантуу керек.Эт,ун,татууларга азыраак басым жасап ,мал этин балык эти менен,шекерди бал м-н ,татуу конфеттерди кургатылган мөмөлөргө, алмаштырып эчки сүтү жа жашылчаларды көбүрөөк колдуу керек

Кара шоколаддын ден соолукка пайдасы

АКШдагы Лома-Линда университетинин окумуштуулары курамында какаонун өлчөмү көп кара шоколад иммуниттет менен мээнин активдүүлүгүно жакшы таасир берери аныктады.

Адам күнүнө 48 грамм шоколад жесе окуусу жана эске сактоо жөндөмү жакшырарын белгилешти.

Бадам

Адам унутчаак болуп баратса, жаңгак, фундук жардам берери айтылып жүрөт. Бирок бир күндө желген 10 даана бадам мээнин сергек иштешин камсыздайт.

Мейиз

Бир ууч мейиз баш мээнин саламаттыгын бекемдейт. Анын бат чарчашын алдын алып, эске тутуу мүмкүнчүлүгүн жогорулатат.

Ананас

Организминде С витамини көп адамдардын IQ көрсөткүчү жогору, эс-тутуму жакшы болорун британиялык окумуштуулар далилдешкен. Саламаттыкка маанилүү С витамини ананаста көп. Мындан улам диетологдор жемиш мээге пайдалуу деген тыянакка келишкен.

Балык

Адистер балык этин ашкере колдонууну колдошпойт. Бирок жумасына үч жолу балык эти менен тамактануу мээнин иштешин үч эсе жогорулатары, чарчоосун жөнгө салары айтылууда.

Алма

Алманын бардык түрү пайдалуу экенин диетологдор баса белгилешет. Бул азык күндүзү гана эмес, түнкүсүн да мээнин жигердүү эс алуусун камсыздайт

 Кара шоколадтын азыктуу курамы боюнча маалымат

70% какао камтылган 100 гр кара шоколаддын курамында фосфор, цинк, селен, калий бар. Андан башка:

• суткалык сунуш кылынган темирдин  67%; 
• суткалык сунуш кылынган магнийдин 58%;
• суткалык  сунуш кылынган медь 89%; 
• суткалык сунуш кылынган марганецтин 98%;
• 11 гр азык булаларын камтыйт.

Таттуу алкоголсуз жана газдалган суусундуктарды такай ичүү өлүмдү эртелете турганын окумуштуулардын эл аралык тобу аныктады

Окумуштуулар 450 миң ыктыярчынын катышуусу менен изилдөө жүргүзгөн. Адистер 16 жыл бою бейтаптар кандай суусундуктарга басым жасай турганына көңүл бурган. Ошондой эле алардын салмагына, ичкен-жегени жана жашоо образына да анализ жасалган.

Изилдөөнүн жыйынтыгында күндө эки стакандан ашык таттуу суусундук ичкендердин өмүр менен эрте коштошуу ыктымалдуулугу 17 пайызга көбөйгөнү аныкталган. Ал эми газдалган таттуу суусундуктарга басым жасагандардын көбүнүн тамак сиңирүү системасы бузулуп, жүрөк-кан тамыр ооруларына чалдыгары белгилүү болгон.

ЗАМАНБАП АЧЫТКЫ (ДРОЖЬ) РАКТЫ ЧАКЫРАБЫ?

“КАМЫР ТУРУШ МЕНЕН АЧЫТЫЛГАН НАН ЖЕГИЛЕ”
Орусиялык врач-натуропат, медицина илимдеринин кандидаты, академик Виктор Хрущев “Нан – ден соолук үчүн” аталышындагы эмгегинде жана социалдык баракчаларынын бирине: «Мен күнүмдүк рационумдан заманбап жол менен жасалган нандын түрлөрүн алып салдым. Анткени нан жасоодо колдонулуучу заманбап, термофилдик ачыткылар (дрожжи) организмге киргенден кийин көбөйөт да, организмге керектүү витаминдерди, микроэлементтерди, белокторду пайдалана башташат. Аны менен катар ар кандай уулуу заттарды бөлүп чыгарышат. Айрым изилдөөчүлөр “нанды бышырган кезде ачыткы өлүп жок болот” деп элди ынандырууга аракет кылышат. Мен алардын оюна кошулбайм. Анткени бышыруу процессинде ачыткы ундун курамындагы белоктуу затка (клейкость) кирип, аны капсула катары колдонот да, ичегиге барганда капсуладан чыгып, ичегинин былжырын сезгентет, микрофлорасын бузат. Алар ичегиде гана мителик кылышпастан, кандын плазмасына да өтүп жашашат жана көбөйүшөт. Мунун арты ууланууга, грибок ооруларына, иммунитеттин бузулушуна, өнөкөт жана рак ооруларынын жаралышына жеткирет. Эгер рациондон мындай нанды алып салсаңыз, кан 5 жылдан кийин гана ачыткы клеткаларынан тазалана алат. Андыктан камыр туруштан жасалган нан азыктарын пайдаланууга өтүңүздөр”,- деп жазган. Чынында анын бул оюн бүгүнкү күндө оорулардын жашарып бараткандыгы айгинелеп тургандай. Заманбап ачыткынын организмге зыяны тууралуу башка окумуштуулар, алардын ичинде Розини Жанфранко, Сергей Коновалов, Фёдор Углов да айтып чыккан.
Маалыматтарда заманбап ачыткыларды өндүрүүдө оор металлдар жана зыяндуу химиялык элементтер (техникалык аммонийдин сульфаты, Б маркасындагы техникалык аммиак, техникалык күкүрт кычкылы жана башкалар) колдонулат делет.
Айта кетчү нерсе, АКШ, Швеция жана башка кээ бир өлкөлөрдө ачыткысыз бышырылган нан кадимки көрүнүшкө айланган жана аны рактын алдын алуу үчүн жешет.

Мезгилдин алмашуу мезгилинде кандай тамактануу туура.

Эртең менен төшөктөн тура албай, алсырап, өзүңүздү чарчаңкы сезип жатасызбы?      Анын себеби эмне болушу мүмкүн деп ойлонуп көрдүңүз беле?

Бул да болсо мезгилдердин алмашуусу таасир этиши мүмкүн. Ал үчүн туура тамактанып, иммунитетиңизди бекемдөө менен бирге жеңе аласыз.

Күз мезгили бутуп, кыш башталганда аба сууктап, күн тийгендин ордуна асманды  булут каптайт. Мындай шартта бир гана туура, витаминдүү тамактануу менен гана ден соолугуңузду чыңай аласыз.

Иммунитетти бекемдеп, ар кандай ооруларга туруштук бериш учүн: курамы А,С, Е цинк, магний, Омега-3, Омега-6, Омега-9 витаминдерге бай азыктарды колдонуңуз.

Өзгөчө оливка майы жана кургак мөмө-жемиштерди колдонгон абдан пайдалуу.

Чай, кофе, какао суусундуктардын ордуна, иммунитетти бекемдөөчү ит мурун, көк чай жана шалфей чайларын колдонгон туура.

Сиздин ден соолугунуз озунузго гана керек, андыктан ден соолукка кайдыгер карабайлы!

Помидор ширеси

Организмде зат алмашуу бузулуп, адам жүрөк-кан тамыр оорулары менен ооруп жүргөндө помидор ширесин ичип турганы жакшы. Мунун курамындагы калий жүрөк булчуңунун функциясын так аткарууга шарт түзөт. Бул ширеге эч убакта туз кошпоңуз, туз ширедеги пайдалуу деп эсептелген каротинди, С витаминин, В витаминдер тобун жокко чыгарат. Эки стакан (200 г) томат ширеси организм муктаж болгон бир суткалык С жана А витаминдеринин ордун толтурат

Биз студент мезгилде эн коп сатылган томатный сок эле, арзан да болчу.

Танаписке чыкканда окуу жайдын ар бир кабатында буфетте сатылчу, даамы да сонун эле. Стаканга куюлган сокко бир чымчым туз кошуп туруп ичип алчы элек. Азыр томатный сок ичишпейт

Жусайдын пайдалуу жактары жонундо

Жусай адамдын кара күчүн чыңдайт. Анда белок, кант В жана С витамини өтө көп болот. Ашказандын иштөөсүн жакшыртат, терди жөнгө салат, зааранын жүрүшүн жакшыртат.

Жусайдын табияты ысык болгондуктан ысыкчан адамдар көп жебөөсү керек.

Жусайды жалаң эле тамакка пайладанбастан, анын тамыры, жалбырагы жана уруктары дары болуп эсептелинет.

Жусайдын даамы ачуураак, табияты кургак ысык, анын бышканынын табияты нымдуу ысык болот.

Жусайдын тамыры, жалбырагы, уругу ич өткөккө, боордун иштөө кызматына, адамды дүүлүктүрүү, жандандыруу, кубат берүү, сынгандан, чыккандан кийинки жарааттарга, ичегисине суук тийгендерге, кан түкүргөндөргө, мурундун каны токтобогондорго, көкүрөгү ооругандарга жана башка ушу сыяктуу көп ооруларга жардамы тиет.

Жусайдын уругу адамдын жүрөгүнүн иштешин жакшыртат, бел ооруну басат. 

Жусайдын жардамы төмөнкүлөргө да пайдалуу:

Дем алуу органдар сезгенгенде эки баш жусайдын тамырын 250 г чылан (жийденин бир түрү) менен кошуп кайнатып, анан жусайдын тамырын алып таштап, суусун тундуруп алып пайдаланса жардам берет.

Жөтөлгөндө, түкүргөндө чыга турган какырыкты жок кылыш үчүн, 90 г жусайдын тамырын майдалап, чай менен ичсе пайдалуу. 

Ар дайым самсы жасаганда жусай кошуп коем, абдан кушер даам берип турат. 

Принципы здорового питания: это должен знать каждый!

С чего же начать? Прежде всего, с твердого решения питаться правильно. Вот несколько несложных правил, на которые опирается практически вся современная диетология и которые помогут быстро освоить принципы здорового питания. Рацион

Правило № 1. Навсегда забудьте про фастфуд и постарайтесь не злоупотреблять сладким.

Правило № 2. Ешьте как можно больше сезонных продуктов — в них содержится максимум полезных веществ. Зимние овощи и фрукты, выращенные в теплицах или привезенные издалека, из-за обработки химикатами и длительного хранения не только теряют всю пользу, но и становятся аккумуляторами нитратов и других вредных химических соединений.

Правило № 3. Максимально ограничьте употребление рафинированных продуктов: сахара, растительного масла, белой пшеничной муки, очищенного белого риса. В них нет клетчатки, которая очень важна для работы пищеварительного тракта, а также для питания полезных бактерий, живущих в кишечнике. Именно поэтому гораздо лучше вместо белого хлеба есть цельнозерновой, а рафинированный сахар заменить на коричневый или даже на мед.

Правило № 4. Пейте воду. Чай, кофе и соки воду не заменяют. В сутки организму необходимо получать не меньше 30–35 мл жидкости на 1 кг веса. Сладкие газировки — полностью под запретом, в них содержится слишком много сахара.

Правило № 5. Не забывайте о белковой пище. Она способна надолго дать чувство сытости и к тому же богата аминокислотами. Белки необходимы организму для строительства мышечной ткани, замены устаревших клеток. К богатым белками продуктам относятся различные виды мяса, рыба, кальмары, креветки, орехи, грибы, некоторые бобовые, яйца, творог.

Оригинал статьи: https://www.kp.ru/guide/zdorovoe-pitanie.html

жусайдан жасалган каттама

 Керектелуучу азыктар: 

Камырга: ун, туз, 2 даана жумуртка, ачыткы, керегине жараша суу. 

Ички оромуна: 2 ором жусай,  жумуртка 3 даана, туз, суюк май, кара мурч.

Алгач камырды ийлеп ороп коебуз . Ички оромуна  жусайду туурап устуно жумуртканы салып туз, кара мурч кошуп  майга кууруйбуз.

 Камырды болукторго болуп, ичине даярдалган жусайды салып  бышырабыз. 

ГРЕЧНЕВАЯ КАША

Гречка – крупа особенная. Из нее, получается, пожалуй, одна из самых полезных каш. Недаром мы называем ее первой. Гречка содержит клетчатку, целый спектр витаминов - Е, РР, В1, В2, фолиевые и органические кислоты, а так же большой процент крахмала, способствующего попаданию в организм нужного количества необходимых элементов. Гречка – залог нормального давления и невысокого уровня холестерина, который она понемногу «изживает» из организма. Даже младенцам она не противопоказана, ведь она важна при формировании нервной и костной систем. А взрослым она станет отличным подспорьем при похудении, ведь даже небольшое ее количество вызывает чувство сытости.

Кандагы холестерин азайтууга сарымсак жакшы

Адистердин айтымында, организмде холестериндин өлчөмү жогорулаганда жүрөккө зыян жаратат.

Организмдеги глюкоза энергиялык балансты сактап турганга жардам берет. Организм жетиштүү глюкоза алганда гана ал нормалдуу шартта иштейт. Кандагы глюкозанын бирде өйдө болуп, бирде түшүп кетиши ар кандай ооруну жаратышы мүмкүн. Мындай абалда сарымсак глюкоза менен холестеринди бирдей деңгээлде кармап турганга пайдалуу.

Сарымсактын пайдасы

Сарымсакты адамдар тээ илгертен бери дарылык касиетин колдонуп келген. Өзгөчө анын антибактериялык таасири күчтүү. Ал А,С,P,B витаминдери, кальций, магний, цинк, фосфор жана темирге бай. Ага кошумча сарымсак сизге энергия берүүчү өсүмдүк.

Бул боюнча атайын изилдөө жүргүзүлгөн. Анда: 40-50 жаш арасындагы эркектерге 16 апта бою сарымсак берилген. Анын жыйынтыгында аларда кандын түзүмүндөгү холестерин жана глюкозанын өлчөмү азайып, өздөрүн жакшы сезип калгандыгы айтылат.

Эскертуу: Базарда сатылып жаткан сарымсакты албаныз, себеби кобунчо кытайдан келет экен, курамында зыяндуу заттары коп, оз чарбанызда остурулгон сарымсак пайдалуу

Ала-Бука районундагы тушум майрамдагы органикалык продукция.

Бул Ала-Букада казылып алынган глауконит. Глауконит жердин курдуулугун жогорулатууда эн чон пайдасы бар.

Кужайбердиева Гулзада Ала-Бука районунда райондук денгеелдеги маалымат жыйынында. Маалымат жыйыны "Жугорунун интенсивдуу жол менен остуруу жана кайра иштетуу" долбоорунун алкагында отту.

Фермерлердин кулагына кумуш сырга!

Глауканиттин  курамында:

• калийдин кычкылы К²О -6-7%,
• Р2О5 - фосфордун кычкылы -3% тузот.
• Глауканитти  табигый шартта казып алынгандан кийин эле калийдик жер семирткич катары кайра иштетпестен эле колдоно берсе болот.

Глауканитти жер семирткич катары колдонуу дан эгиндеринин жана картошканын тушумдуулугун 10-20% га жогорулатат Тактап айтканда биздин фермерлер жаратылыш шартында казылып алынган глауканитти органо-калийдик-фосфордук  жер семирткич катары колдонууну башташты.

Гипертониядан сактаныңыз! ТУЗ

Кан басымы жогорулаганда жүрөккө зыян келтирет. Андай дарттан АКШда ар бир үчүнчү адам, дүйнөдө 1 миллиард адам жабыр тартат. Эгер гипертония көзөмөлгө алынбаса, жүрөк оорусуна жана инсультка кабылуу коркунучу көбөйөт. Ошондуктан, ар бир адамга кандын басымын дарысыз эле табигый түрдө төмөндөтүүнүн айрым жолдорун билип алган пайдалуу дешет окумуштуулар.

- Күн сайын басып, денени чыңдоочу көнүгүүлөрдү жасоо. Себеби такай баскан жана көнүгүү жасаган жүрөктү күчтүү кылып, кандын жүгүрүүсүн жакшыртат, артериялардагы басымды ылдыйлатат. Ал үчүн жумасына 150 мүнөт басуу же 75 мүнөт спорттун активдүү түрлөрү менен машыгуу, чуркоо керек.

- Тузду пайдаланганды азайтуу. Изилдөөлөргө караганда, ар бир экинчи адамдын кан басымы бийик жана кан басымы нормалдуу адамдардын ар бир төртүнчүсүнүн организми тузга сезимтал келет. Ошон үчүн помидор, бадыраң сыяктуу жашылча-жемиштерди туздагандын ордуна түркүн чөптөрдү жана татымалдарды пайдаланган оң. Акыркы изилдөөлөр Орусияда АКШ жана Европадагыдан тамак-ашка туз көп кошулгандыктан, артериалдык гипертония менен ооругандар көп экенин көрсөткөн.

- Алкоголду азайтуу. Арак-шарап ичимдиктери кан басымды жогорулатышы ыктымал. Дүйнө боюнча, кан басымы бийиктеп кеткен учурлардын 16% алкоголь менен байланышкан.

- Калийге бай азыктарды көп жеңиз. Калий денеден туздарды жууп чыгат жана тамырлардагы басымды жеңилдетет. Калий менен туздун балансы оптималдуу болуусу үчүн жашылча-жемиштерди бышырбай көп жеш абзел. Калий помидор, картошка, коон, банан, апельсин, өрүк, сүт, айран, форель балыгы, жаңгак, буурчакта көп болот. Эң жакшысы күндөлүк ачып, бир жума бою байкоо жүргүзсөңүз, кандай тамакты көп жегениңизди билесиз жана тамакты мүнөздөп жегенге биринчи кадамды таштайсыз.

- Ашыкча салмагыңызды жоготуп, куруңузга көз салыңыз. Салмактын өсүүсү демейде кан басымынын жогорулоосу менен коштолот. Ашыкча салмак уктап жатканда адамдын дем алуусун бузуп, анын кесепетинен кан басымы көтөрүлүп кетет. Салмак 4,5 кг азайса, кандын басымын төмөндөтүүгө жардамдашат. Эркектин бели 102 см ашса, аял кишинин бели 89 см ашса, ден соолугуна коркунуч күчөйт.

- Чылым чеккенди токтотуңуз. Ар бир чылымды чегип бүткөндөн кийин кан басымыңыз бир нече мүнөткө көтөрүлөт.

Окумуштуулар ошондой эле ар бир адамга ден соолугуна кылдат мамиле кылып, активдүү жашоо жолоюн карманууну, кан басымын такай текшерип турууну сунуш кылышат.

шпинат бул суроттогу. Кыргызчасы " ат кулак" болушу мумкун так эмес. Витаминге бай. Каны аздарга, сахар диабет менен ооругандарга, туберкулезго дагы башка коптогон ооруларга даба. Мындан турдуу тамактарды жасап жесе болот. Мен билген бироо бар. Жумуртка кошуп жасалганы. Рецебин жана суротун илгени аракет кылам.

Жасалышы ото жонокой. Тефлон казанга алгач пиязды торт бурчтук майда кылып туурап туз кошуп колубуз менен эзип алабыз. Устуно ото чон эмес ото майда эмес кылып тууралган шпинаттарды салабыз, андан кийин теркадан откозулгон помидорлоду салабыз да устуно оливка майы же кун карама майынан куйуп. Мурчтан себип каалоого жараша, капкагын жаап 15-20 мин демдеп койобуз. Капкагын ачып, кашык менен ортолорун терен казылган жерлерге жумуртакаларды чагып салабыз.( 3 жумурткага уч жерден жер казабыз. ) демделип жатканда бираз суу кошуп койсо куйуп кетпейт. Помидорлор суулу болсо, кошпой да койсо болот. Витаминдери сакталышы учун кайнатылбоосу сунушталат. Жумурткалар бышкан сон тамагыбыз даяр. Корунушу ушул сыяктуу болот. Суротто.
Керектелуучу азыктар;
3 д. жумуртка
1 бутам шпинат
2 д. помидор
1 д. пияз
100 гр май ( оливка же кун карама)
Туз, мурч

Кызылчадан жасалган жеңил салат

Кызылча жемиши абдан пайдалуу. Анткени анын курамы түрдүү витаминдерге бай жана жеңил келет.

Керектелүүчү азыктар

Кара мейиз 90 грамм

Грек жаңгагы 150 грамм

Кызылча 4 даана

Сыр 200 грамм